osteguna, martxoa 17, 2022

Altube (1929) gain esaldi absolutiboak: "Aunque en la práctica no ocurre con la frecuencia que pudiera creerse, ..."

 Altubek (1929), mintzátuz gain esaldi absolutiboak, dio:

Aunque en la práctica no ocurre con la frecuencia que pudiera creerse, ...

Hemen, gure ustez, gauza da ze Altubek (1929) buruan dauká, gehien-bat, berak deitutako "errikoi-izkera", hizkera kolokiala, non akaso igotzen da maiztasuná e galdegai opositiboak (respektu beste kontextu batzuk). Villasantek dio an bere "Euskara idatziaren joskera" (1974:325) gain Altube:

... Bere ikertze hoiek egiteko herrira, aho-euskarara jo du Altubek. Herriko euskara, Gernika inguruan berak entzuten zuena, hartu du iturburu eta eredu bezala. Hau ere ez galbahetu gabe, ordea, herrian entzuten dena ez bait da zuzen.


baina enuntziatu neutroak izan beharko liraké gehien-gehienak an kontextu informatiboak, nola adibidéz kontextu periodistikoa edo dozentea, eta orohar an hizkera formala.

Puntu honetan gogora daigun gure sarrera titúlatzen "Textu informatibo edo didaktikoetan foku markatuak ez lirake izan behar araua, baizik salbuespena":

Atzokoan nahi genuén ongi finkatu honako oinarrizko puntua gain foku markatua:

... azentuak markatzen du galdegaia, ...  

Puntu hori ondo azpimarratuta, orain ondo argi utzi nahiko genuke ze foku markatua (aipuko galdegaia) izan beharko litzaké salpuespena an textu informatibo edo didaktikoak, eta ez araua, nola den orain (justuki zatio aplikazio sistematikoa te "galdegai-legea"). Horretaz, Euskaltzaindiak (2011) zioén hau (an "Hitz-ordena. Erabilera estrategikoa"):

"Euskaraz oso bakan erabiltzen da galdegaia. (...) Galdegai ustekoa, berriz, esaldi guztietan azal daiteke." [Euskaltzaindia, 2011]

Eta, diogunez, textu informatibo edo didaktikoetan foku markatuak ez lirake izan behar araua, baizik salbuespena.

Bai, galdegaiak, esan nahi baita foku opositiboak, kontrastiboak, markatuak, enfatikoak, ez lirake izan behar araua, nola diren, baizik salbuespena (eta, esan gabe doa, foku opositibo horiek ere koka daitezke atzé aditza).