asteazkena, uztaila 13, 2022

Domene (2011): "El prefijo "z-" pudo tener su origen en ..."

Zenioén lehen, Josu:

Bai, EKARREN izan daiteke ZEKARREN baino zaharragoa, baina argi dago ZEKARREN honek hasieran duen Z- hori nondik datorkion, ZEN/ZAN adizkiarekin funditzetik, alegia.

Alde batetik esan ze euskararen mendebalde osoan (parte handi bat) ez da halako evoluziorik gertatu, beraz edozein konklusio respektu nóla interpretatu "z-" hori, izan beharko da partziala, eta ez orokorra respektu euskal aditza (gainera, ez da gertatu preseski an area non mantendu ohi diren euskararen ezaugarri zahar gehiago).

Evoluzio partzial hori azaltzeko, egon dirá azalpen ezberdinak, halan-ze ez dago hain argi zergátik edo nóla gertatu den evoluzio hori (zehazki an euskararen alde zentrala eta ekialdekoa, ustez VI. mendetik aurrera, zeren ez da komuna ki hizkera guztiak). Azalpen horien laburpen bat ematen digú José Fernando Domene-k an bere "La lengua vasca. Originalidad y riqueza de una lengua diferente" (2011):

EI prefijo z- pudo tener su origen en el prefijo de 2. persona de respeto y de 2. persona plural z- utilizado como prefijo de 3. persona z- en alocutivo y, después, en el no alocutivo; o bien en la analogía con la 3. persona singular del Pasado de izan, zan/zen = 'el/ella/ello era' como afirmó Schuchardt (1893), y por eso se limitó al Pasado; o mejor, en un antiguo pronombre ze que estaría relacionado con los actuales interrogativos zer= 'qué', que significa también 'persona', y zein < *ze-en = 'cuál', como han propuesto R. Gomez y K. Sainz (1995: 225). [Domene, 2011:175]

Edonola den ere, hor soilik birmarkatzen ari da 3. pertsonako iragana an modu berezituagoa, eta bide batez homogeneoagoa kin iragana e "izan" aditza: "z-" horrek adieraziko zuén iraganeko 3. pertsona, antzera nola lehenago "n-" morfemak adierazten zuén 1. persona an "nekarren".

Etiketak: ,

2 Comments:

Blogger Josu Lavin said...

zeduen
= zeuen
= zuen

EBAN literatur forma da bizkaieraz, baina ZEUEN ere buzkaierazkoa da ZUEN adieraztekotz.

ZEDUEN = zen + DU aditz erroa.
: alguien tiene algo
Pasiboki:
: algo era tenido por alguien
Ez da praktikoa gaur itzulpen pasiboa ematea, baina hiper argia adizkia ulertzekotz: zen + du: era tenido.
Orainaldia bezala:
dadu: es tenido
nondik dau eta du.

asteazkena, uztaila 13, 2022 12:14:00 PM  
Blogger Josu Lavin said...

'el/ella/ello era' como afirmó Schuchardt (1893)
Exaktuki!!!

asteazkena, uztaila 13, 2022 6:57:00 PM  

Argitaratu iruzkina

<< Home