igandea, uztaila 03, 2022

Tomlin-ek (1986) ez du konsideratzen a dimensio diakronikoa, non ibilbide sintaktikoa ez den zértan erraza izan: horregatik egoten dira salbuespenezko kasuak, eta oso salbuespenezkoak ere

Atzokoan mintzo ginen gain Tomlin-en azalpena respektu zergátik bere printzipio funtzionalak ez diren beti elkarrekin betetzen. Esan nahi baita ze, munduan zehar, bádira hitz-ordenak non nagusitzen den printzipio horietako bat gain beste bat, edo alderantziz. Hori azaltzearren, Tomlin mintzo zén gain interakzioak eta interferentziak arten printzipio ezberdinak an ordena konkretuak (mintzo zen gain ordena aditzaurrenak), non egonen zirén printzipio inkonpatibleak:

The principal reason for this is that under certain circumstances one principle may interact with another in ways which may neutralize it . So, for example, under the analysis presented here verb-initial languages cannot in principle realize all three functional principles . Either the TFP and AFP can be realized, yielding VSO orders, or VOB can be realized , yielding VOS orders. [Tomlin, 1986:130]

Hortaz, genioén:

Ondo da, baina horrek segituan planteatzen digu beste galdera bat:

  • Existizen badira, nola existitzen diren, bi ordena (SOV eta SVO) non Tomlin-en hiru printzipioak betetzen diren, zergátik ez dira sintaxi guztiak pertenitzen ki ordena horiek? Zergátik existitzen dira sintaxi realak non ez diren betetzen hiru printzipio horiek?
Bihar saiatuko gara bideratzen erantzun bat, erábiliz dimensio bat zein Tomlin-ek ez dun kontuan hartu an bere analisia, eta zein dén dimensio fundamentala an azalpena e hitz-ordenak arten munduko sintaxiak.

Gauza da ze Tomlin-ek ez du konsideratzen an bere analisia a dimensio diakronikoa (berak soilik aztertzen ditú datu estatikoak, sinkronikoak), halan-ze, bere analisia aurrerapausu handia izanik ere, esan behar da ze:

  • Tomlin-ek ez du konsideratzen ze existitzen da joera diakroniko orokor bat aldé VO, eta hortaz aldé SVO (zeinek, bide batez, behar du beste printzipio bat).
  • Tomlin-ek ez du konsideratzen ze dimensio diakroniko horretan existitzen dirá baldintza eta behar komunikatibo ezberdinak ze-sortzen dituztén erantzun sintaktiko ezberdinak, eta are alderantzizkoak. Bestela esanda, Tomlin-ek ez du konsideratzen ze, hizkuntzen sorreran, askoz probableagoak dirá OV ordenak kin sujetu oso kontextualak an bukaera (edo inon ez), berdin nola diren askoz probableagoak VO ordenak kin hasierako S kanonikoa azpi baldintza gerota orokoragoak, exigenteagoak eta gutxio kontextualak, eta ondorioz, ez du konsideratzen ze sintaxiak bádute bi mutur horien arteko joera diakroniko bat, eta ibilbide diakroniko tipiko bat zein ez den zértan erraza izan. Horregatik egoten dira salbuespenezko kasuak, eta oso salbuespenezkoak ere.

Horrela, hizkuntza bat luzaro mantentzen bada azpi baldintza komunikatibo oso kontextualak, askoz probableago bihurtzen da adibidez-ze bere sintaxiak izan dezán S sujetua an amaiera, bitártean-ze baldintza komunikatiboak konplexuago bihurtzean, sintaxi aditzazkenek ez lukete ia batere aukerarik. Ikus:

Esan nahi baita ze, adibidez, sintaxi sujetuazken kanonikoek (oso gutxi baitira) ez lukete beteko a printzipioa e progresio thema-rhematikoa sinpleki zeren, arrazoi ezberdinengatik, zailago izan duté euren ibilbide diakronikoa buruzki posizio diskursibo progresiboagoak, akaso zeren ia beti bizi izan baitira azpi baldintza komunikatibo oso kontextualak, sortuz salbuespenezko ohitura linguistikoak zein ez diren izanen ez efizienteak ezta efektiboak ere azpi baldintza orokorragoak.

Baina, ondobidean, horiek ere joan beharko lirake aurkitzen euren bidea buruzki estruktura diskursiboagoak.