asteazkena, iraila 27, 2023

EHUko "Corpus historikoa": agertzen da "nindakarren" bakarra eta berriki emana (Lizardi-k) versus 450 agerraldi ti "nekarren" hasiz an Lazarraga (XVI)

Josu Lavin mintzo zén atzo burúz "hark ni nindakarren", mantenduz ze adizki horretatik dator "nindekarren" (hala nola ere "nenkarren" eta "nekarren") bidéz bilakaera fonetiko bat. Zioén:

nindEkarren sorthua duc aurreco i horren eraguin phoneticoz, A = > E.
Forma ossoa nindAkarren duc, ceinetan DAKAR orainaldi ossoa ikusten baitugu clarqui.

Momentu honetan alde batera utziz derivazio fonetiko horiek (gure begietara oso inprobableak), gauza da ze EHUko "Corpus Historikoa"-n aurkitzen dugú agerraldi bakar bat zein hasten den kin "nindakar-":

hain zuzen "nindakarrela", ganikan Lizardi (oso berriki, beraz):

bitarten agertzen dirén 12 agerraldi zein hasten diren ti "nindekar-", horietatik zaharrenak ganik Orixe (oso berriki ere, beraz):

Gainera, agertzen dirá 24 agerraldi hásiz ti "nenkar-", zaharrenak ganik Mendiburu eta Mogel (XVIII. mendea):

eta 450 agerraldi hásiz kin "nekar-" soila (hauek ez dira izaten "hark ni", baizik "nik hura", behin 2. faseko reinterpretazioa egindakoan, baina forma hortxe da), hásiz ti Lazarraga (XVI. mendea):

Bádakigu ze datu horiek ez direla homogeneoak, bádituztela hutsuneak, eta era guztietako berezitasunak, baina hala ere, euren argitara zaila iruditzen zaigú mantentzea ze "nekarren" dator ti "nindakarren". [>>>]

2 Comments:

Blogger Josu Lavin said...



nintzen hintzen
ginen zinen

nintzateke hintzateke
ginateke zinateke

DA- adizkiak bere aspektua modifikatzen du behin baino guehiagotan:

DA + hari = ZAio, JAko

DA + go = dago. Hikan:
toka: zagok edo zegok. Gehi jagok eta diagok
noka: zagon edo zegon. Gehi jagon eta diagon

ZA eta ZE dugu DAren ordez, DAren variantak.

DA iraganaldian ZAn edo ZEn bilhakatzen da.

Ikus ditzagun hauek:

ninda, hinda
ginda, zinda

eta alda dezagun DA in ZA:

ninza, hinza
ginza, zinza

zeinak ahoskatzen ohi baitira honetara:

nintza, hintza
gintza, zintza

Pluralotan plural marka falta da. Ipin dietzogun bana:

gintzaz, zintzaz

nondik iraganaldian izanen bailirateke:

gintzazan, zintzazan

Observa ditzagun beste hauek:

nintzaion = nintzen + hari
hintzaion = hintzen + hari
gintzaizkion = ginen + hari
zintzaizkion = zinen + hari

Adeitsuqui

osteguna, iraila 28, 2023 8:32:00 PM  
Blogger Josu Lavin said...

gina eta zina alegiazkoak nondik, bada?

Baldin ginabiltza eta zinabiltza nafar-lapurterazkoak ginDabiltza eta zinDabiltza adizkietarik badatoz, eta badatoz egiatan, orduan gina eta zina, ginda eta zinda-tik datoz.

Adeitsuki

osteguna, iraila 28, 2023 9:57:00 PM  

Argitaratu iruzkina

<< Home