Nola balitz otso beltza

Aurreko sarreran aritu gara buruz erabilera e-"gehiago..." aurreratua, an expresioak nola "yago amore", eta, hortik tiraka, gogoratu nahiko genuke orain bere kidé "gutxiago...", zein, nahiz erabili den askoz gehiago zein bere goragoko kontrapartea, ez dén izan horregatik askoz hobeto etorria arten gure buruzagi linguistikoak, nola genioen an sarrera titulatén ⇶Beraz, finean, soilik erabili ahal dugu ezezko esaldietan? A ze desbidea!:

Euskaltzaindiaren gramatikak (EGLUk), behin esán ze:

Arazoa, hortaz, aditzondo baten edo izenondo baten mailaz ari garenean sortzen da. Hemen desberdintasuna gehiagotasunezkoa dela besterik ezin esan daiteke. Horrela, *etxe bat bestea baino gutxiago garestia dela esatea debekatua badago, ... [Euskal Gramatika. Lehen Urratsak V, 274. or.]

eta ikusiz nóla idazle zaharrek erabili izan dituztén molde horiek, dú amaitzen esanez, aski desgogara, eze:

Dena dela, arazo honen aurrean gomendioren bat eman behar balitz, hau izango litzateke: modu guztiz mugatuan erabiltzea horrelako esamoldeak, zehaztasuna beste bideren batetik ezin salba badaiteke. [Euskal Gramatika. Lehen Urratsak V, 275. or.]

Eta nire galdera da: zergatik ebaki horrela hegoak ki estruktura sintaktiko bat zein, eurek diotenez, behar dugun? Ez al litzake egokiagoa hegaldi librean uztea estruktura beharrezko hori afinda hiztunek erabaki dezatén, modu askoz askeagoan, nólatan eta zénbat alditan erabili? Zein irizpide komunikatibo ari dira erabiltzen hor afin horrela mugatu erabilera hori? Zergatik ibili beharko ginake gu, edo beste edozein, murriztuz gure erabilera e-estruktura bat zein iruditzen baitzaigu hain beharrezkoa nola ondo ekarria?

Horrela, estruktura geldituko dá ondo ez-normalizatua lehenda ailega zedin ki normalizatu, nola akaso gertatuko zen jarraitúz bidea e-Orotariko Euskal Hiztegia, non estruktura hori bázen normaltasunez jasoa, justuki ber normaltasunez nola jasotzen baitzen Azkueren iritzi personala buruz erabilera hori: lo considera barbarismo:...

Edonola ere, hortxe daude "gehiago..." eta "gutxiago..." aurreratu horiek ere, zein, diotenez, soilik erabil litezke baldin "beste bideren batetik ezin salba badaiteke". Nola balitz otso beltza. [⇶]