Beraz, finean, soilik erabili ahal dugu ezezko esaldietan? A ze desbidea!

Justuki publikatu berri genuelarik atzoko sarrera, zeinen atzeneko bi hitzak dirén gutxiago potentea, hara non ikusten dugún Luis Lauzirikaren ondorengo komentarioa (hemen):

Possible izango da inoiz honelakoak erabiltzea euskaraz:

- gutiegi effizientea.
- oso guti radiactivoa.
- gutiago zuria, gehiago zuria. [Luis Lauzirika]

Eta gauza da ze posible, posible... báda, izan ere Euskaltzaindia-ren gramatikak (EGLU-k), behin esan duen ze:

Arazoa, hortaz, aditzondo baten edo izenondo baten mailaz ari garenean sortzen da. Hemen desberdintasuna gehiagotasunezkoa dela besterik ezin esan daiteke. Horrela, *etxe bat bestea baino gutxiago garestia dela esatea debekatua badago, ... [Euskal Gramatika. Lehen Urratsak V, 274. or.]

eta ikusiz nóla idazle zaharrek erabili izan dituztén molde horiek, amaitzen dú esanez, aski desgogara, eze:

Dena dela, arazo honen aurrean gomendioren bat eman behar balitz, hau izango litzateke: modu guztiz mugatuan erabiltzea horrelako esamoldeak, zehaztasuna beste bideren batetik ezin salba badaiteke. [Euskaltzaindia, "Euskal Gramatika. Lehen Urratsak V", 275. or.]

Eta gure galdera da: zergátik ebaki horrela hegoak ki estruktura sintaktiko bat zein, eurek diotenez, behar dugun? Ez al litzake egokiagoa hegaldi librean uztea estruktura beharrezko hori afinda hiztunek erabaki dezatén, modu askoz askeagoan, nólatan eta zénbat alditan erabili? Zéin irizpide komunikatibo ari dira erabiltzen hor afin horrela mugatu erabilera hori? Zergátik ibili beharko ginake gu, edo beste edozein, murriztuz gure erabilerá on estruktura bat zein iruditzen baitzaigu hain beharrezkoa nola ondo ekarria?

Horrela, estruktura geldituko dá ondo ez-normalizatua lehenda ailega dadin ki normalizatu, nola akaso gertatuko zen jarraitúz bidea on "Orotariko Euskal Hiztegia", non estruktura hori normaltasunez jasotzen baitzen, justuki ber normaltasunez nola jasotzen baitzen Azkueren iritzi personala burúz erabilera hori: lo considera barbarismo:...:

- (Con adj. o part.). Espiritua izanen duzu idekiago, gutiago nahasia eta freskoago. Phil 92. Beste hortz batzü gütiago xuriak. "Moins blanches". Arch Gram 144. Gutiago gizon bihurtu naiz. SP Imit I 20, 2.

- (En oraciones negativas, con adj. o predicado). No es menos. Azkue, que cita el ejemplo de He Phil, lo considera barbarismo. Ez naiz hargatik gutiago iustu. Ch III 30, 5. Bertze bat ez gutiago ederra. He Phil 60. Neglijatzia ezta gutiago bekatu mortal. CatLan 4. Handia balinbazaitzu ere, ez da gutiago egia. Dv Lab 361 (v. tbn. ezta gutiago egia en Hb Egia 117, Jnn SBi 89, HU Zez 76s, JE Ber 66). v. tbn. Gutiago: Mih 105. Dh 112. JesBih 21s. Elsb Fram 176. Arb Igand 104.

- (Precediendo al sust.). Gutiago bazka emanik ere, garbitik emanez. Dv Lab 119. Aita hemen baginu, gutiago oinhaze ginuke! Laph 200.

"Euskaltzaindiaren Hiztegi" (arautzaile) berrian aldiz, ikusi dugunez, "Orotarikoa"-ren hiru erabilera horietatik soilik utzi digute horixe zein Azkuek konsideratzen zuén barbarismo (ezezko esaldietakoa), kendu dituztelarik beste biak:

- (Ezezko esaldietan, izenondoaren ezkerrean). Beste bat, ez gutxiago ederra.

Beraz, finean, soilik erabili ahal dugu ezezko esaldietan? A ze desbidea! [359] [>>>]