"ze ...", "zein ...", "nola ..." subordinatzaile konparatiboak dirá harribitxiak, osátuz altxor handia
Konprobatzen genuén adibidez atzo nóla euskarak bere historia luzean zehar garatu ditún hainbat subordinatzaile burulehen, zein, hala ere, ez diren ia erabiltzen. Esan nahi baita ze, egon bádaude, baina ez dira erabiltzen, nahiz izán guztiz erabilgarriak eta lagungarriak.
Adibidez, esango genuke ze, subordinazio konparatiboan, euskara aurkitzen dá guztiz ondo hornitua kin era guztietako baliabideak eta aldaerak, zein, ondo landuz gero, dirén harribitxiak, osátuz altxor handia:
- nola ...
- altuagoa(a) ze ... / altuago(a) zein ...
- berdin urruti zein ... / berdin urruti nola ...
- gutxio zerga ze ... / gutxio zerga zein ...
- gehio zerga ze ... / gehio zerga zein ...
eta anitz aukera gehiago, zein erabili ahal dira noiz nahi den berdin nola aukera postpositiboak, nola ikusten genuen an ondorengo sarrera, zein gogoratzen dugún osoki:
Bai, an ber parrafoa, euskara hutsa.Atzokoan genioenez, irabazi ahal dira, eta ondo bidean irabazi beharko liraké, mundu oso bat posibilitaté informatibo-expresibo, ondo gozagarriak, zein diren derivatzén ti erabilí aukera sintaktiko burulehen funtzional eta efektiboak. Eta horixe da kuestioa, horixe da abiapuntu eta ikuspuntua nondik jarri beharko ginake begira ki etorkizun sintaktikoa.
Eta gauza da ze euskarak bádu tradizio luzea an eredu bikoitzak edota zeharo desdoblatuak, non aukera prepositiboak eta postpositiboak elkarbizi izan diren naturalki. Puntu honetan gogoratu nahiko genuke a expresioa "yago zerga" = "zerga yago", zein Gilenek zúen erabiltzen hemen (originalki hemen), eta zein ez den baizik "gehio zerga" edo "gehiago zerga", non bistan denez, "gehiago" konparatiboa aurreratu zaio ki "zerga" referentea, justuki desdoblatuz a estruktura konparatiboa nondik datorren.
Bai, estruktura desdoblatu hori agertzen zaigu an luma-ahoa e Joakin Lizarraga (1748-1835), nork ez zuen erakutsi batere arazorik ki erabili molde prepositiboa zein postpositiboa noiz nahiago zuen (Urteko Igande Guzietarako Prediku Laburrak):
Bistan da, "yago amore" eta "iragazvide yago" an ber parrafoa: euskara hutsa.
Etiketak: konparatiboak, Lizarraga