Horrá: "pertenitu"

Zioen atzo Gilen-ek:

Nik, pertinēr jatorrizko latina kontuan hartuta, pertenitu proposatzen dut standard baturako, eta, harkin batera, pertendu forma laburtua (nola mantendu eta sustendu).

Eta gauza da ze, Leizarraga-k aldizkatzen zituén "apartenitu" (tikan "appartenir") eta "apertenitu" formak:

Iustiziaren statuari apartenitzen zaión guzia. Lç Ins G 8r. Ezen hatsea bezala akabatzea-ere Iainkoari apertenitzen zaió. Ib. G 4v. Laudorio guzia apartenitzen zaion Iainkoa baithan glorifika ledinzat. Lç Adv * 8r. Iainkoaren resumari eta Iesus Kristen izenari apertenitzen zaizkan gauzák. Lç Act 8, 12.

bitartean ze, adibidez, Betolaza-k erabili zuén "pertenezitu" (tikan "pertenecer"), ez baita hain urruti ti goragoko "apertenitu", zein, bere aldetik, konsidera liteké hibrido moduko bat artén "apartenitu" eta "pertenezitu".

Bestalde, konsideratuz ze hiru forma horiek ("apartenitu", "pertenezitu" eta "apertenitu") gerta daitezké luze samarrak (5 silaba) batez ere noiz gero gehitu nehar zaión laguntzaile datibo potentzialki luzea, ez dirudi batere ideia txarra, baizik areago, oso ideia ona, bilátzea bideren bat, mekanismoren bat nondik lórtu forma sinpleago bat nola izan ahal den "pertenitu" (4 silaba), zeintan soilik galdu den "a-" prefijo verbala  respektu "apertenitu", antzera nola an bikoteá "admiratu-miratu". Hala abantzatu liteké beste koska bat an hibridazioa zeintan jada Leizarraga-k emana zuen aurreneko pausu bat.

Eta gero, etorriko litzaiguke "pertendu" (3 silaba), sortua jarraikiz ber mekanismoa nondik sortu diren "mantenitu-mantendu" edo "sostenitu-sostendu", esan nahi baita euskararen mekanismo bat (akaso kasu honetan "pertentzen" forma laburragoa ez litzake hain erosoa nola "pertenitzen", nahiz azken hori izán luzeagoa). 

Bere aldetik, Josu Lavin, geroxeago ze baztértu aditzaren erabilera transitiboa (ai! inor ez gara perfektu) nahiz forma hori izán praktikatua ganikan idazleak nola Atxaga..., beldur da ea aditza (Josu-k jartzen du "pertinitu") ez ote den nahastuko kin derivaturen bat ti "pertinente" adverbioa, finean abokatuz aldé forma erabiliak nola "apertenitu" edo "pertenezitu":

pertinitu-tic pertinente dathor Neuc erabili diren formac erabilico ditut: appertenitu eta pertenecitu

Baina, alde batetik "pertenitu" ez da "pertinitu", eta bestetik, "pertenitu" aditzak arazoa izatekotan, "apertenitu" aditza, nire uste apalean, ez legoke oso urruti.

Bestetik, Josu-k hor abokatzen du aldé forma erabiliak ("pertenitu" ez litzake halakoa). Baina, gauza da ze hiztunak saiatzen dirá bilatzen euren zirrikitua ki... komunikazio erosoagoa, indartsuagoa, zehatzagoa (nahiz askotan ez izán batere erraza, edo inkluso oso zaila), halatan ze utzi ohi dituzté euren ahaleginaren arrastoak, apunteak, hariak nondik tirátu afin bilátu soluzioak ki arazoak, abiapuntu bat nondik segítu.

Gure kasu honetan aurkitzen dugú ondorengo erabilera (zein, kasu honetan, ez den abiapuntua, baizik helburua bera) aterea ti hiztun anonimo bat (an "Herriaren partaidetza kultura-ondare komunitarioan: Antzuolako Mairuaren Alardearen adibidea", ganik Bullen eta Kerexeta, 2012:691):

Begi-bistan dago nahasketa orokorra dela eta “zehaztasun historikoa” falta dela: “Antzuola Nafarrura pertenitzen zen, ez zen pertenitzen, ze kontexto politikoa zegoen, ez zegoen, moruak zer ziren, ze suposatzen zen.”  [Bullen eta Kerexeta, 2012:691]

Horrá: "pertenitu". [850] [>>>]