"Opil da kar neskato" / "Opil e kar neskato" / "Opil le kar neskato"

Zioen atzo Erramun Gerrikagoitia-k burúz atzoko bertako sarreraren lehenengo paragrafoa:

Iracurriric lehenengo paragraphoa atera dut conclusionea ze noiz oraindic ez zegoen euscaraz ergativoric phraseac izan ahal ziren honelatsu OVS

opila jan du nescatoa

ezen partitua bi bloquetan

(opila jan du) ////// (nescatoa)

guero pasatu zatequelaric izatera SOV aurreratzen dela subjectua, holan

nescatoa opila jan du

eta hemen nolabait sortu zen ergativoa kin "-ga" postpositionea holan

nescatoaga opila jan du

ondoren transformatu zela -ga izaitera -k, holan

nescatoac opila jan du

Ondo interpretatu al dut esan duzuna Jesus an lehenengo paragraphoa? [Erramun Gerrikagoitia]

Bai, oro har. Soilik komentario batzuk.

1.: Garai zahar hartan, non ez zen ergatiborik, ez zen artikulurik ere:

Opil...

2.: Garai zahar hartan, ez zen aditz laguntzailerik, adibidez transitiborik, nola "du" an "jan du", baizik soilik adverbio-erakusle moduko batzuk, guztiz orokorrak, nola "da", adieraziz halako hantxe-bertakotasuna edo oraintasuna, edota, antzera, izango genuke "e" afin adierazi iragan antzeko bat, edo berdin "le", adieraziz "akaso" potentzial moduko bat:

Opil da ... (Opil horko-hori-orain...)
Opil e ... (Opil lehen...)
Opil le ... (Opil akaso...)

3.: Garai zahar hartan, erabiliko ziren, analitikoki, oso aditz-erro sinpleak, nola "kar", zein den an bihotza on "e-kar(-ri)". Adibide honetan, erabiliko dugú "kar", zein, gaur egun ere, den gardena:

Opil da kar ... (Opil horko-hori-orain ekarri...)
Opil e kar ... (Opil lehen ekarri... )
Opil le kar ... (Opil akaso ekarri...)

4.: Garai zahar hartan, subjektua gehienetan deduzituko zén kontextualki, halan ze askotan ez zen emanen, eta noiz eman, sujetua kokatuko zén an esaldi-bukaera, atzén aditza:

Opil da kar neskato. (Opil horko-hori-orain ekarri neskatoa)
Opil e kar neskato. (Opil lehen ekarri neskatoa)
Opil le kar neskato. (Opil akaso ekarri neskatoa)

Esaten genuenez, eta beti ere gure ikuspegitik, "da", "e" edo "le" interpretatu ahal dira nola adverbio moduko batzuk,  posizionalki askeak (pre edo postpositiboki kokatuak aráuz interes komunikatibo ezberdinak), zein soilik gerora bilakatuko ziren aditz-morfologia: "dakar", "dakarda > dakart", "ekar" edo "lekar" edo "lekarke".

5.: Geroago, behar komunikatiboak tarteko, subjektua mugituko zen ki esaldi-hasiera, hartuz "-ga" partikula ergatiboa:

Neskatoga opil da kar.
Nestatoga opil e kar.
Neskatoga opil le kar.

zeini soilik falta zaizkión ukitu batzuk afin izan gaur-gaurko esaldiak. [874] [>>>]