asteartea, maiatza 19, 2020

Maiztasunak ere aldé "de-" formak an 'nor-nori-nork' subjuntiboa [dez(ai)on - de(g)ion: 187 eta diez(ai)on - diozan: 31]

Aurreko sarreretan mintzatu gara buruz erlazio estua zein dén existitzen arten "nor-nori-nork" indikatiboa e "*edun" aditza, eta ber paradigma subjuntiboa e "egin" aditza (ikus sarrera hau):
dio - deion
hala nola arten "nor-nori-nork" subjuntiboa e "egin" aditza eta ondokosubjuntiboa e "*ezan" aditza (ikus sarrera hau) :
deion  - dezaion
Hiru paradigma horiek osatzen duté sistema koherente bat:
dio - deion - dezaion
zein den guztiz regularra. Zentratuz gure begirada an forma subjuntiboak (deion eta dezaion modukoak), ikus dezagun zénbat alditan erabili diren historikoki adizki horiek eta antzekoak harik 1970 (EHUko Corpus Historikoa):
dezon: 93
deion: 45
dezaion: 36
degion: 13
diozan: 17
diezon: 12
diezaion: 2
Eta gauza da ze justuki "diezaion" forma batua dá gutxien erabilia (2), distantzia handiz, bitarten-ze "de-" formak ("dez(ai)on" - "de(g)ion") dirén erabilienak, baita ere distantzia handiz (187 aurka 31).

Hortaz, "nor-nori-nork" paradigmarako pare bat forma hautatzekotan, horiek izan litezké "dez(ai)on" formakoak ("*ezan"), zein izan dirén erabilienak, eta "deion" formakoak ("egin"), zein dirén laburrenak, osatúz aipatutako hirukote regularra kin "dio":
dio-deion-dezaion
Laburrago nahiago bada: "deion"; nabarmenago nahiago bada "dezaion". Aukeran. []