"Nik esango nuke más directo y concreto."

Atzo, justuki ondorenda publikatu nire sarrera, irakurri ahal izan nuen ondorengo komentarioa ga Txopi an herenengungo sarrera:

Du saten Bittorrek:

- H.d. oro har, oso egitura informatibo komunikatiboak erabili ohi ditu euskaldun xumeenak ere bere mintzoan...

Bittor, benetan, ¿gara bizi herri beran? Zeren nik ez dut entzuten euskara, nahiz eta bizi eta lan egiten dudan inguru euskaldun batean. Dudana entzuten da Euskañola, hori bai, baina diskurtso erabat euskalduna? Oso gutxitan, ia inoiz ez, da salbuespena. Hiru esaldi euskaraz gehi genitivo bat, jauzi gaztelerara; beste lau esaldi euskaraz gehi erlativozko esaldi bat, pasa gaztelerara; diskurtso gutxi gora-bera euskaldun batean, itsumustuan hiztuna haserretzen da, larritzen da edota konpostura du galtzen eta da pasatzen automatikoki gaztelerara.

Kontrakorik ez dut inoiz ezagutu, alegia, gazteleraz ari diren hiztun batzuk egoera estu batean automatikoki euskaraz hastea edo esaldi konposatu luze bat esan behar dutenean gazteleratik euskarara pasatzea.

Sentitzen dut baina hau da gertatzen dena. Hau ukatzea da ukatzea errealitatea. Zertaz? Hori da hain zuzen Balbulan aztertzen dena an modu zientifiko. 

Txopi

Oso komentario relevantea, dudagabe. Gilenek erantzun zion hau:

Ziur nago New Yorkeko txikanoek, ingelesa ondo jakinez gero, gauza bera egiten dutela, nahiz bi hizkuntzak SVO izan.

Guztiz interesgarria iruditzen zait fenomenoá e espanglisha, zein batzuk ulertzen dute nola kultura berri bat, hibridoa, non nahasten diren bi hizkuntza, eta non (justuki spanglishean) diferentzia sintaktikoak ez duten jokatuko paper esanguratsurik, zeren bi hizkuntza horiek dirá, alde horretatik, basikoki berdinak. 

Baina esan behar da ze horrek ez digu ziurtatzen ze beste ezein kasutan diferentzia sintaktikoek ez dute jokatzen paper esanguratsurik. Areago, guztiz pensatzekoa da ze diferentzia sintaktikoak, noiz existitu, bai jokatuko dutela paper inportantea gain kode-aldaketa, akaso izanki faktore printzipala.

Eta bide horretatik doa komentarioá ga Txopi, nork explizituki aipatzen ditu esaldi konposatu luzeak zeinen barruan aurki daitezke Txopik orobat aipatutako erlatiboak edo genitiboak. Gainera estuasunak areagotuko dira azpi presioa, nola haserrea, larridura edo konpostura galtzea. Egoera exigenteen zerrenda horretan, gehitu geinke beste egoera asko, egunerokoak, non sinpleki bilatzen den efektibitate gehiago (umorea), indar gehiago (takoak), agresibitate gehiago (ohiuak), ... non, aukera badago, hiztunak aukeratuko du hóri expresiobidea zein gertatzen zaion eraginkorren. 

Gogora gaitezen ondoko 2013ko sarrera titulatzén: "...direktoagoa, errazagoa...":

Ikus hurrengo aipua ga Luis Aspiazu (filosofia-irakaslea an Arrasateko Arizmendi ikastola), zein zún egin ikerketa bat non ziran biltzen inpresioak on gazte arrasatearrak buruz euskara an textuinguru musikala (Gazteak, musika eta euskara. Arrasateko gazteeen iritziak):

Arrasatear gazteek, ordea, ez dute hain erraz ikusten musika estilo hori euskaraz egitea. Azken aipuak kontrakoa adierazten badu ere, salbuespena da, gehienek ezintasun nabarmena ikusten baitute musika mota batzuk euskaraz egiteko eta bereziki punk-rock musika. Erdaraz potenteagoa, direktoagoa eta errazagoa omen. Euskaraz imajinaezina, batzuentzat eta oihu egiteko gaztelaniara pasatu beharra ikusten dute. Zailtasun honen zergatia ere nahikoa argi utzi dute gazteek: euskararen egokitasun eza. Gazteen ustez euskarak ez du gaztelaniaren egokitasunik. Eta egokitasun ezagatik nahiago dute gaztelania erabili. Errazago sartzen omen zaie gaztelaniaz. Gertuago eta ulerkorragoa egiten zaie. (2011, 50 or.)

Honá mezua ga gazte bat:

“Euskeraz askoz ere agresibitate gutxiago duke. Da más suave. Hitz konkretuak ez badira erabiltzen… Erderaz eitten dozu esaldi bat eta esaldi baten sartzen dozu pillua gauza. Ahal zarena kejau, ahal dozuna esan. Euskararako biher dozu kantziño luze bat esateko Eskorbutok esaten duena minutu baten, euskaraz behar dozu lau minutu. Errezago kaptatzen dozu mezua, zuzenago… Soinua ere hobeto geratzen da. Zaila da esplikatzia. Nik esango nuke más directo y concreto. Eta más agresivo. Hitzak te calan más. Más fuerte. Ez da berdina esatea vete a la mierda edo joan pikutara. No sientes la mierda. Hijo de puta eta entzuten duzu sasikumea.. y a dónde vas? Zaila da topatzea euskeraz kantziño agresibo bat”.

Arazo guztiak ez dira sintaktikoak, baina sintaxia dá islatzen edonon ere. Izan ere, koherentzia diskursiboak dakar berekin askatasun eta aukera expresibo handiagoa. Ez dut uste sintaxi regresiboak laguntzen duenik afin normaliza dadin erabilera on euskara arten gazte eta ez-gazteak. Eskaini behar da beste eredu sintaktiko bat zeinekin bete daitezén behar linguistikoak on gaur egungo gazteak (eta ez-gazteak). [Balbula, 2013]

Bai, guztiz pensatzekoa da ze diferentzia sintaktikoak, noiz existitu, bai jokatuko dutela paper inportantea gain kode-aldaketa. [⇶]