Hizkera berri bat, hizkera landua
Zenioén atzo, Bittor:
--------------------------------------
Eskertzen dizkizut japonierari buruko iruzkin guztiak. Niri gustatuko litzaidake japoniera (turkiera, koreera, hungariera…) gehixeago ezagutzea ulertzeko nola egiten duten esaldi konplexuak emateko… Kanpotik begiratuta nornahik esango luke ere, literatura akademikoa aztertuta, euskara SOV hizkuntza dela eta aditz aurreko foku ia hautsezina duela, nahiz hik eta nik badakigun ez dela hala. Bueno nik behintzat.
Iragartzen dek hurrengoetan INFORMAZIO EGITURAz jardungo duala. Niri gustatuko litzaidakek testu zehatzen bat aztertzea. Ez esaldi solteak, zeinetan testuingurua beti hipotetikoa den. Hartu ahozko edo idatzizko euskarazko ‘benetako’ testu bat, hobe itzulpena ez bada, eta aztertu, eta orduan eztabaida bideratu eredu praktiko batean.
Hik nahi duan testua, edo nik proposatuko diat, egungoa, edo klasikoa... Zer iruditzen?
-------------------------------------
Eskerrak zuri, Bittor. Ni, egon naiz ikastén japoniera (eta neurri apal batean jarraitzen dut ikasten), eta nire experientzia (beti ere mugatua) dá ze japonieran existitzen dirá bi polo, bi mutur ondo markatuak:
- Polo idatzia, non batzutan erabili ahal dirá esaldi ondo luzeak (egunkarietan, adibidez) baliátuz sintaxi tipikoki oso-oso SOV-buruazken rigidoa. Hau izango litzaké eredu planifikatuena, non halako estrukturak paperean planifikatu ahal diren, nahiz irakurlearentzako ez diren batere efektiboak (atzerakarga informatibo-expresiboa izaten dá oso handia).
- Polo mintzatu dialogatu kolokiala, non tipikoki erabiltzen dirá esaldi oso laburrak, eta oso zatituak eta ez-jarraituak bai sintaktikoki eta baita intonatiboki ere, azpi sintaxi nagusiki oso SOV-buruazkena ere (nahiz polo honetan existitzen diren askoz salbuespen sintaktiko gehiago zeinda an estilo idatzia). Hau izango litzaké eredu gutxien-planifikatua, non eredu planifikatuko estruktura sintaktiko konplexu horiek oso garesti ateratzen diren ti ikuspuntua on prozesamendua (horixe da azken arrazoia eta arrazoi nagusia zergátik existitzen dirén hain diferentzia handiak arten japoniera idatzia eta japoniera dialogatu kolokiala: arrazoi sintaktikoa eta bere prozesamendua).
Gauza da ze zuk, Bittor, esaten zenuen ze, zure ustez, ez ziren existitzen sintaxi "salbuespenik gabe eta absolutuki" buruazkenak, eta ni saiatzen ari naizela erakusten ze existitzen da gutxienez sintaxi bat zein báden oso SOV-buruazken rigidoa: japoniera.
Bestalde diozu ze:
Kanpotik begiratuta nornahik esango luke ere, literatura akademikoa aztertuta, euskara SOV hizkuntza dela eta aditz aurreko foku ia hautsezina duela, nahiz hik eta nik badakigun ez dela hala. Bueno nik behintzat.
Aurreko sarreretako referentziak dirá lan enpirikoak non aztertzen diren datu realak ti datu-base mintzatu realak, eta ez teoria dogmatikoak gain ustezko ordena sintaktikoa on japoniera, nola dirén horiek ganik gure hizkuntzalari prestigiotsu eta influienteenak (adibidez Itziar Laka). Bestalde esan behar dizut ze, 2010ean aurkeztu nuen master-lan bat (an masterra deitzén "Euskal Hizkuntzalaritza eta Filologia"), zeinen titulua zén:
"Hitzaldietako euskararen aditz osteko fokuen testuinguru diskurtsiboak eta aukera prosodiko nagusiak" (EHU, 2010-9-24)
non, besteak beste saiatzen nintzen erakusten ze euskara estandar mintzatu landuan (hitzaldietakoa), zein konsidera litekén hizkera berri bat, hizkera landua (edo gutxienez registro berri bat, registro landua), normaltasun osoz ematen dirá aditz osteko foku jarraituak (alegia, SVO non ez den pausarik artén aditza eta foku estua), eta baita SVO ordena neutroa ere, aukeran jarraitua ere.
Ordena horiek existituta ere, argi esan behar da ze estruktura guzti horiek garatu behar dira, hala nola orobat baliabide sintaktiko burulehenak (zein diren ha osagarri perfektua on SVO ordena, zeinekin sortzen dituztén eragin komunikatibo sinergiko ondo nabarmenak). Esán ere ze baliabide horietarik batzuk bádiren aspaldi sortuak nahiz egón praktikoki ahaztuak (zatio desarrazoi basikoki dogmatikoak), eta beste batzuk bádiren derivagarriak erábiliz euskararen beraren mekanismo eta material sintaktikoak, gogoa, eta perspektiba egokia (ondo oztopatua ga desarrazoi dogmatikoak ere).
4 Comments:
Jesus, jorratzen ari zaren japonieraren gai honetarako ekarpen gisa, beheko estekan aurki ditzakezue zenbait testu-zati zerikusia dutenak hizkuntza horren eta euskararen sintaxiekin, interesekoak izango zaizkizuelakoan:
Euskara eta japoniera
Gilen
Du merezi ikustea filmak an japoniera. Gaur egun da errexa kin teknologia berriak, nahiz ta hobe zinematan. Erabiltzen duten hizkuntza du ematen dela euskarazko filma bat, alegia, esaldi motzak, errazak, kin konplexutasun gutxi eta abar.
Beste horrenbeste an film turkiarrak, hungariarrak edo korearrak. Eskema da errepikatzen. Zerikusirik ez kin fim amerikar bat.
Oso esperimentu xinplea da eta dut gonbidatzen jendea egitera. Gainera japoniarrak dute egiten film oso interesgarriak.
Txopi
Gustora egingo nioke begiratu bat aipatzen duzun zure lanari ("Hitzaldietako euskararen aditz osteko fokuen testuinguru diskurtsiboak eta aukera prosodiko nagusiak" (EHU, 2010-9-24)) eta sarean aurkitu ezin izan dudana... Eskertuko nizuke... Ondo izan
Eskerrik asko Gilen estekakoagatik...
Argitaratu iruzkina
<< Home