Hala OVS nola VOS nola ere VSO (kin SVO alternatiboa) azal daitezke bidéz sujetu thematiko orohar oso eskuragarriak (askotan eliptikoak) an zirkunstantzia gehienetan ondo kontextualak

Atzoko sarreran aipatzen genuen nóla garai batean VSO ordenak ez ziren batere salbuespenezkoak, akaso islátuz joera diakroniko partzial eta tenporalki mugatu bat aldé VSO, zeintaz genioén:

Bihar saiatuko gatzaio emáten azalbide bat ki joera diakroniko partzial eta tenporalki-mugatu hori aldé VSO (beti ere kin aukerako SVO topikalizatua), zein, edozein kasutan, ez zén baizik joera progresibo bat aldé VO, eta zein, finean, bukatuko zen nagusiki redirekzionatzen aldé SVO.

Horrekin loturik, aspaldi ikusten genuen (an gure sarrera titúlatzen "Espekulatzen buruz euskara zaharra") nóla sujetuak geldi litezke morfologikoki sufijaturik ki aditza an fase zahar bat, akaso islátuz OVS ordena transitibo bat (zeinen barruan legoké VS ordena):

Espekula dezagun pixkat buruz euskara zaharra, jarraiki haria hon aurreko mezua eta komentarioak. Eta gauza da ze, hasieran sortuko zirén mezu oso sinpleak, zeinetan gehienetan nahikoa izanen zen hitz bat:

Ur

Hitz hori izanen zén oso konkretua (ez abstraktua), akaso substantibo bat nola "ur" edo "su". Gero sortuko ziren aurreneko aditz-forma sinpleak (abstraktuagoak):

Ur da

non "da" horrek adieraziko zuén uraren presentzia, eta akaso balioko zuén tu adierazi nón dagoen ura: gramatikalki "da" horren jatorrizko balioa egon liteke artén aditza, erakuslea eta adberbioa.

Geroago, aditz presentzial sinple horren gainean eraikiko zirén aditz-forma konplexuagoak (bai intransitiboak eta baita transitiboak ere, bide beretik):

Ur da go

Ur da uka

non "uka" horrek signifika lezaké "eskua", nondik etorriko ziren "ukabila", "ukan", "ukatu", "ukitu", "ukondoa", ... (ohar gaitezen ze "ukan" akaso ez litzake baizik inesiboá hon "uka", nola sujeritú horrék Vahan Sarkisian-ek an bere artikulua titulatzen "La formación del infinitivo en el euskera (reconstrucción interna)", Fontes Linguae Vasconum, 92).

Beranduago joango ziren sortzen aukera komunikatibo gehiago gáin aurrekoak (adibidez, emáteko objetu indirektua, edo/ta beréizteko sujetua):

Ur da go ki gu

Ur da uka zu

Ur da ma ki zu gu

Horrelakoxeak izan zitezkeen antzinako esaldiak. Hasiera hartan esaldiek jiratuko zutén ingúru referentzia oso konkretuak, hala esaldi intransitiboetan ("ur da"), nola transitiboetan ("ur da uka zu"), eta gertatzen da ze esaldi transitiboetan sujetua askotan agertuko zen an bukaera, izanki oso kontextuala.

Gainera, ohar gaitezen ze, hasiera horretan, sujetuak ez darama marka ergatiboa, izan ere hitz-ordenak berak (OVS, gaurko terminoetan) gardenki determinatzen du zein den objetua eta zein den sujetua. Geroago, beste etapa batean, esaldi transitiboetan sujetua pasatuko zen aurré objetua, eta orduan beharko zuten esaldi-klase horretan marka bat tu bereizi sujetua eta objetua, nondik sortuko zen ergatiboa:

Zuk ur da uka zu

Guk ur da ma ki zu gu

Hor sujetua agertzen zaigú errepikatua (aurrean eta atzean), eta horrek iradokitzen du ze, estadio horretan, azken "zu" hori izanen zén aditz-morfema (akaso lehenago ez). Eta hortxe daukagu gure estruktura SOV ergatiboa.

Aurreko guztia, jakina, da ondo espekulatiboa. 

Hasierako OVS espelukatu hori (zein dén oinarritua an morfologia verbala) dá ulertzen azpi baldintza komunikatibo ondo partikularrak, non sujetuak (eta are aditzak) dirén oso kontextualak. Duela sarrera gutxi irakurtzen genuen nóla Keenan (1979) zioén ze:

Thus if the VP preceeds the Subject, hearers will have to suspend an exact interpretation for it until the Subject is enunciated. [Keenan, 1979]

hala nola ze ...

... the problem would quite obviously be more serious in a VOS language than in a VSO language, since more material in a VOS language would be present before the Subject was enunciated. [Keenan, 1979]

Diogunez, arazo horiek praktikoki desager daitezke noiz sujetuak diren oso eskuragarriak ti kontextua, hain eskuragarriak non (ia) ez diren explizitatu behar (akaso nahikoa izaten da referentzia pronominal bat an bukaera e aditza, nola an "daukazu", zein dén VS).

Edonola ere, antzinako garai batean, munduan aski orokortu zén SOV ordena, zein dén OV nola OVS, eta, denborarekin, zenbait mintzairatan agertu zén aukera ki pasatu ki VO estruktura diskursiboki progresiboagoa. Mintzaira horietan, bide bat izanen zén pasátzea ki SVO, eta beste bat pasátzea ki VSO kin SVO alternatiboa, topíkalizatuz sujetua noiz nahi den (bi bide horiek dirá VO eta gure eredu teorikoan talde berekoak). 

Eta, kontuan hártuz ze garai hartan (mintzo gara gain oso denbora zaharrak) baldintza komunikatiboak eta bereziki sujetuak segituko zuten izáten gehienetan oso kontextualak, gauza da ze aipatutako bi bide sintaktiko horiek izan litezke zirkunstantzialki oso antzekoak halan-ze bata edo bestea har liteké segun ezaugarri linguistiko aski partikularrak, nola akaso morfologia pronominal verbala (ez gutxitan VS) edota antzeko zirkunstantzia sintaktikoak. 

Beraz, sujetuen kontextualtasun handia izan liteke arrazoi nagusia zergátik garai batean VSO izan zitekeen zirkunstantzialki aukera erlatiboki komun bat, nahiz-eta, baldintza komunikatiboak orokortu ahala, sujetu thematikoak akontextualago egin ahala, aukera sujetulehena joango zen irábazten gerota abantaila nabariagoa gain aukera adizlehenak, halan-ze VSO joanen zen gáltzen pisu erlatiboa aldé SVO azpi baldintza gerota orokorragoak. [⇶]