osteguna, otsaila 10, 2022

Eta zér esan ahal dugu gain menderakuntza prepositiboa bera? Horrek ere oztopatzen al du menderakuntza postpositiboa? Horrek ere aurreratzen al du euskara an bere galbidea?

Argudiatzen zuén Juan Garziak (ikus hemen) nóla SVO ordena ez zen aldeztu behar zatio bere efektu negatibo erabakiorra gain menderakuntza postpositiboa, hain erabakiorra non tendentzia horrek aurrera eginez gero, euskara ariko zen emáten (are) pausu gehiago ki galbiderantz

Eta gauza da ze horíxe da bere argumentu estruktural nagusia aúrka erabilera te SVO ordena (neutroa edo kin galdegai postverbala). Gainera, gogora gaitezen ze hala egiten du...

  • ... kontra praktika mintzatu orokortua an maila landuak,
  • ... kontra tradizio luzea, zein izan den moztua eta orain bermoztua zatio jarrera pobretzaileak nola berea, zein, hala ere, dirén oso influienteak an giro linguistiko erabakitzaileak.
  • ... kontra logika komunikatibo orokorra, zeintan argi dago ze esaldi-bukaera da lekurik egokiena ki emán esaldiko eduki rhematiko minimoki handiak an modu landu-efektiboa.

Argudioari jarraiki, komentatu dugu an aurreko sarrerak nóla, dirudienez, euskarak jada emanak zituén aurreneko pausuak an norabide galgarri hori noiz hasi zen erabiltzen SVO ordena malapartatu hori an ezezko esaldiak (nahiz egitan izán aurrerapausu handia an norabide komunikatibo orokorra). Orain, bide beretik, galdegin nahi genuke:

  • Zér esan ahal dugu gain menderakuntza prepositiboa bera? Horrek ere oztopatzen al du erabílera sanoa te menderakuntza postpositiboa? Horrek ere aurreratzen al du euskara an bere galbidea?

Hortaz, konpara daigun, alde batetik: 

Zuzendariak ikasle horrek liburua eskolara ekartzen ez duela esan du.

non, aráuz Juan Garzia, ez ginaken ariko batere kaltetzen menderakuntza postpositiboa:

Zuzendariak ikasle horrek liburua eskolara ekartzen ez duela esan du.

zeren erabili dugú SOV estruktura bái printzipalean eta báita subordinatuan ere, nahizta, hori bai, emaitza litzaké argiki hobagarria komunikatiboki (ez baita prozesatzeko erraza); eta beste alde batetik:

Zuzendariak esan du ze ikasle horrek ez du ekartzen liburua eskolara.

non, hariari jarraiki, dobleki ariko ginaken kaltetzen menderakuntza postpositiboa:

Zuzendariak esan du ze ikasle horrek ez du ekartzen liburua eskolara.

zeren bitan eta jarraian erabili dugú SVO estruktura, bái printzipalean eta báita subordinatuan ere, apárte erabili subordinazio-nexu konpletibo burulenen soildu bat ("ze"). Hori bai, ez genuke kaltetuko deskodifikazioa, zein izanen litzaké ondo abantailatsua respektu goragoko saio buruazkena. Fija gaitezen, gainera, nóla bigarrenean ordenatzen dugú perpaus subordinatua berdin berdin nola balitz printzipala, bitan erraztuz prozesamendua te informazio rhematikoena (trataera identiko horretatik beretik ere, segitzen da erraztasun handiagoa):

... ikasle horrek ez du ekartzen liburua eskolara.

apárte esaldi osoa izan ondo koherenteago zein bere kontraparte buruazkena (koherenteago sintaktikoki, semantikoki, diskursiboki eta expresiboki).

Utzi behar al genioke ki bigarren aukera hori zatio argumentua te Juan Garzia? Zér da hobe, saiátzea orokortzen eredu sintaktiko argiki efektiboagoak, ala saiátzea eredu horiek oztopatzen nahizik aldeztu justuki eredu buruazken argiki gutxiago efizienteak, eta gutxiago efektiboak?