asteartea, martxoa 01, 2022

Oso interesgarriki, Altubek ezberdintzen dú arten galdegai opositiboak eta absolutiboak, non galdegai absolutiboak dagozki esaldi absolutiboak (gure interpretazioan, neutroak, informatiboak)

Behin atzo ikusita nóla Juan Garziaren ereduak exigitzen du ze esaldi neutroak eraman dagitén aditza an amaiera (zeren bestela, bere ereduan, interpretatu beharko genuke foku markatu bat, kin azentu markatua), gure galdera zen ea zér dioen Altubek gain esaldi neutro modukoak

Eta gauza da ze Altubek ezberdintzen ditú bi galdegai-mota

  • galdegai opositiboak, eta 
  • galdegai absolutiboak

Ikus daigun euren ezberdintasuna an betiko Erderismos (1929:38):

Los miembros opositivos, por otra parte, manifiestan en las oraciones más clara y ostensiblemente su carácter inquirido o ininquirido; las ideas por ellos representadas son las que, casi con carácter exclusivo, atraen la atención de los interlocutores, quedando las demás que contiene la proposición como relegadas a un plano secundario.

En las oraciones compuestas de miembros absolutivos, al contrario, no se destaca tanto el inquirido: puede adquirir igual importancia cualquier otro miembro, o extenderse el interés de la expresión por igual al juicio íntegro, a todos los componentes de la oración.[Altube, 1929:38]

Esan nahi baita ze, alde batetik, bádaude galdegai batzuk zein dirén opositiboak (esan geinké kontrastiboak), non galdegaiaren indar prosodikoak adierazten dú kontraste ondo markatu eta argia respektu beste zerbait zein aipatu daiteke edo ez; eta beste alde batetik, bádaude beste galdegai batzuk zein ez diren opositiboak, baizik absolutibo hutsak (esan geinké informatiboak), non ez den erakusten inolako oposiziorik, baizik soilki baieztapen informatibo bat zeintan:

... al contrario, no se destaca tanto el inquirido: puede adquirir igual importancia cualquier otro miembro, o extenderse el interés de la expresión por igual al juicio íntegro, a todos los componentes de la oración.[Altube, 1929:38]
Hor, gure aburu apalean,  Altube mintzo da gain azentu neutroa, zein ez den kontrastiboa (zein ez den bereziki markatua), baizik soilik informatiboa, non beste edozein elementuk har leiké ber inportantzia, eta non expresioaren interesa heda liteke ki esaldiko elementu guztiak.

Diogunez, gure interpretazioan, hor Altube ari da gain azentu neutro bat an esaldi neutro bat (esaldi absolutibo bat, esaldi informatibo bat), zeintan soilik elementu prosodikoki indartua (nahiz ez bereziki markatua, ez kontrastiboki markatua) egon beharko litzake aurré aditza: beste elementu berdin-inportante guztiak egon litezke an edozein posizio, betiko moduan. Hortaz, izanen genuke esaldi neutro modu bat non ez litzaken exigituko ze aditza joan zedin an esaldi-bukaera (atzokoan ikusi genuenez, Juan Garziaren ereduan bái exigitzen da aditza egon dadín an bukaera te esaldi neutroak).

Gainera, Altuberen ereduan, bádira beste aukera absolutiboak (neutroak) ere, zeinen artean báden aukera bat zein den, esan geinké, denetan neutroena, eta, aukeran, SVOena ere. Bihar ikusiko dugú aukera hori.

Etiketak: ,