osteguna, abendua 29, 2022

Eneco Erroco

 Genioén herenegun:

Puntu honetan gogoratu nahi genuke ondorengo komentarioa, zein Josu Lavin-ek egin zuén hemen:

TO: KO, TSO Nori atzizkien itchura ere badaducate.

Eta hórtik doa argumentua. Esan nahi baita ze antzera nola, demagun, mendebaldeko "jako" edo "natorko" formetan egiten dugún "-(k)o" analisia, non bukaerako "-o" morfema hori dén referentzia bat ki, kasu horretan, objetu indirektoa (3. persona singularra), garai zaharragoetan "Otsoko" diminutibo-hipokoristikoan ere, amaierako "-(k)o" hori interpreta geinke nola hurbileko referentzia (deiktiko) bat ki pertsona hori zeini referitzen ari dén hiztuna. Zérbait nola:

Otsoko = Otsokori = Otso hori  
Halako referentziak (esan bezala, deiktikoak) denborarekin joanen ziren galtzen euren transparentzia morfologikoa, eta pixkanaka bihurtzen sufijo diminutibo-hipokoristiko derivatibo hutsak, zein aplika litezke ez soilik ki hurbileko pertsonak, baizik ere ki elementu inanimatu ez-hurbilekoak. Batzuetan erabiliko zén "-to" (alternatiba epentetiko tipikoa), hasieran nagusiki zatio arrazoi fonikoak (inguru fonikoa).

Gure azalpenaren arabera, "-(k)o" referentzia diminutibo-hipokoristiko hori (hasiera batean akaso gehiago izan zitekén hipokoristikoa zez diminutiboa) joango zén galtzen bere hurbileko zentzua, eta bihurtzen derivatibo hutsa, esan nahi baita sufijo diminutibo bat. Baina, gerora, hasiko zén erabiltzen kin zentzu referentziala adibidez an abizenak:

..., Eneco Erroco (..., 1219), ... [Mitxelena, 1969:8-9]

non, gure ikuspuntutik, akaso esaten ari zén:

Eneko Erroko = Errokori = Erroko hori"

horrela referitzen zirelarik justu ki Eneko Erroko (hori), eta ez ki, demagun, Eneko Iturraldeko (hori). Hor, jada, izeneko "-ko" hori izanen zén diminutibo hutsa, bitarten abizenekoa hasiko zén nola referentziala (kin amaierako "-o"). [>>>}

Etiketak: ,

1 Comments:

Blogger Josu Lavin said...

KO ekialdecoa ere bada: derauco, çaico / çauco, e.a.

osteguna, abendua 29, 2022 10:27:00 AM  

Argitaratu iruzkina

<< Home