astelehena, azaroa 06, 2023

5 metro bidér 4 metro bidér 3 metro berdin 60 metro kubiko, zein ez dirén metro longitudinalak

Mintzo ginén atzo burúz "bidér" multiplikatibo abstraktua, zein doan harago ti "bider" literala. Azken horrekin, esan nahi baitá literalarekin, soilik multiplikatuko ditugú unitate jakin batzuk, demagun metroak, hainbat bider nola nahi dugún, adibidez 5 bider, lórtuz ber metro longitudinalak:

5 bider 4 metro berdin 20 metro

Hor unitate bakarra dirá metroak, zein errepikatzen (replikatzen) dirén 5 aldiz, 5 bider, alegia multiplikatzen dirén 5 bider. Eta berdin gertatuko dá noiz katéatu beste biderketa literal horietako bat:

3 bider 20 metro berdin 60 metro

Baina produktu bat izan ahal dá zerbait gehiago zein multiplikátu unitate batzuk, lortuz ber unitateak. Produktu batetik sor daitezke unitate berriak, noiz planteatzen dugún multiplikazioa an modu abstraktuagoa:

5 metro bidér 4 metro bidér 3 metro berdin 60 metro kubiko

zein jada ez dirén goragoko metro longitudinalak, ezpada metroak ber hiru, metro kubikoak, beste unitate batzuk. Operazio horren atzean aurkitzen dá biderketa pensatzeko modu ezberdin bat, zein irudikatu ahal dén an planoa, an espazioa, edo an edozein dimensio, are dimensio horiek zein soilik nekez imaginatu ahal ditugun (unitate longitudinalak ere pensa daitezke an modu espazial hori, eta emaitza izanen liraké metro hutsak):

5 metro bidér 4 metro bidér 3 metro bidér 2 metro berdin 120 metro ber lau

Zér ote da bát metro ber lau, edo bestela adierazita, 1 metro ber lau, 1 m⁴? Arazoa da ze 4. dimensioa ez dugu aisa imaginatzen, ezta grafikoki adierazten, nahiz gure biderketa abstraktuak erraz eskaini bere emaitza an unitate laudimensionalak, bide batez bultzátuz gure imaginazioa. [>>>]