osteguna, martxoa 28, 2024

Antzera nola "arrén..." = "arrenda ..." prepositibo finalak, sortzen dirá "za ..." = "zat ..." = "zata ..." = "zada" finalak ere, normaltasun osoz

Herenegun eta atzokoan ere erabiltzen genuén "za ..." finala (eta baita destinatiboa ere), eta gaurkoan sinpleki azpimarratu nahi genuke tresna horren normaltasun derivatiboa, jarráituz ber bide evolutiboa zein  "arrén(-eta)..." =  "arrenda ... " prepositibo finala ere. Horretarako, gogora daigun ondorengo sarrera, non detailatzen genuén azken derivazio horren kontu nagusiak

Gaurkoan atseden emanen diegu ki aditzak za egin komentario sintaktiko bat gain aurreko "za" final hori, abiatuz ti ondoko komentarioa zein J. Oregi-k egiten zuén an bere "Otxoa-Arinen 'Doctrina - (1713)", idatzia an 1972: :

Bai, hor daukagu estruktura final bat oso erabilia arten idazle zaharrak:

  • konsegitu zegientzat

non agertzen zaigun "-tzat" sufijoa, zeinen bihotzean dugún "za" partikula zahar bat (akaso jatorriz intensibo-pluralgilea), zein aurkitzen dén arten Lakarraren partikula prepositibo berreraikiak.

"-tzat" horretan, lehenengo "t-" hori izanen litzaké epentetikoa (betegarri fonetikoa), eta azkena izanen litzaké beste partikula bat, "*-da", zein baita agertuko litzake an "*-rada > -rat" = "-ra" alatiboak. Horren inguruan, gogora daigun sarrera hau:

Esan nahi baita ze antzera nola desdoblatu baitzén "... - arren" postpositiboa:

  • konsegitu zegienarren 

an:

  • arren konsegitu zegien

jarrai-ki mekanismo propial bat (nola genioen hemen ere), orobat desdobla liteké:

  • konsegitu zegien(t)zat

an

  • za(t) konsegitu zegien 

emánez goragoko "za ..." final prepositibo hori. Sinpleki arituko ginake gain partikula prepositibo zahar bat orain rekuperatua bidéz mekanismo propio bat an bere erabilera finala. Euskara hutsa, aukeran.

Gaurkoan, gainera, nabarmendu nahi genuke ze antzera nola dauzkagún:

  • arrenda konsegidu zegien = arrenda konsegidu ...

derivatzen dirá halaber:

  • zata (zada) konsegidu zegien = zata (zada) konsegidu ...
kin "-ta" = "-da" indartzailea. Normaltasun osoz, nahiago denerako, aukeran. [2311] [>>>]