ostirala, apirila 12, 2024

Postposizioen arazoa dá, finean, atzerakarga, zein ez den mugatzen ki izen-konplementazioa, baizik ze zabaltzen da ki aditz-konplementazioa, postposizioen konplementazioa, konjunzioen konplementazioa ..., alegia zabaltzen da ki konplementazio guztiak

Gogoratzen genuén atzo ondoko sarrera hau:

Dio Juan Garziak an bere "Kalko okerrak" (2005):

..., nominalizaziorako pauso hori emanez gero -ardatza aditza izatetik izena izatera pasatzen baita-, eta, ondorioz, inguruko konplementazio osoa hartara egokitu behar da (hor da funtsezkoa preposizioen jokoa, eta euskara, jakina denez, ez da hizkuntza prepositiboa). [Juan Garzia, 2005:86]

Bistan da asimetria funtzionala.

koméntatuz ze:

Alegia, finean mintzo gara burúz asimetria sintaktiko bat, zein den postposizioen asimetria funtzional nabaria respektu preposizioak. Izenekin bereziki nabari da, baina asimetria hori ondo nabaria da kin aditzak ere, edo an joku adpositiboa (postpositibo edo prepositiboa, zein dén askoz aberatsagoa ... noiz erábili tresna prepositiboak), edota kin konjunzioak (koordinatiboak edo subjuntiboak), edo kin ... edozer ere, zeren sinpleki preposizioen jokoa baitá ondo efizienteago/efektiboagoa zein postposizioen jokoa (finean mintzo gara burúz sintaxi burulehena versus sintaxi buruazkena). Bideá, zein den kontrakoá ti ezbideá, da joatea gradualki potentziatzen euskararen alde prepositiboa, printzipalki erábiliz bere material eta mekanismo propial bezain universalak, emánez aukerak.

Bai, sintaxi buruazkenaren arazoa (postposizioen arazoa) dá, finean, atzerakarga (sintaktikoa, informatiboa, expresiboa), zein ez den mugatzen ki izen-konplementazioa, baizik ze zabaltzen da ki aditz-konplementazioa, postposizioen konplementazioa, konjunzioen konplementazioa ..., alegia zabaltzen da ki konplementazio guztiak. Dá sistematikoa zeren baitá sistemikoa. 

Honela mintzo zirén Pello Esnal eta Joxe Ramon Zubimendi an euren "Idazkera-liburua" (1993) noiz plazaratu zutén euren kontzeptua on atzerakarga:

Atzera-karga ez da, ordea, esaldi-arazo soila. Joera berbera baitute euskal hitzek eta hitz-kateek ere. Begien bistan dago zergatik: euskaraz hainbat hitz deklinatu egiten delako. [Zubimendi eta Esnal, 1993:173]
Bai, begien bistan dago zergátik. [2326] [>>>]