asteazkena, abendua 04, 2024

... no entienden el sarcasmo... [Yokoi Kenji, 2023]

Gaur ere, gogora daigun ondorengo pasartea non Yokoi Kenji youtublaria mintzo zén burúz Japoniako kontu batzuk (ikus daikezu videotxoa an esteka hau): 

... con una sola frase "¿quiere tintico mi hijo?"... ustedes saben lo que es ser un colombiano, en Japón, trabajando en una línea con solo japoneses, no hablan, no cantan, no escuchan música, no hacen chistes, no entienden el sarcasmo, nada, usted está solo, ahí, en silencio, en una disciplina estridente, y llegar a un lugar donde alguien de tez latina le...  ¿quiere tintico mi hijo?.... [Yoki Kenji, 2023]

nondik gaur atera dugún zatitxo hau:

... no entienden el sarcasmo... [Yokoi Kenji, 2023]

Jakina, japoniarrek erabiliko duté ironia-gradu bat, ezin liteke bestela izan, baina gauza da ze ironia dá beste adierazpide bereziki expresibo horietako bat non oso inportantea den zéin ordenatan jasotzen dugún informazio minimoki konplexu eta intonatiboki landu bat, zeren horren arabera egoki (edo desegoki) eman eta jaso ahalko dirá expresio potentzialki landuak, zeinen edukia eta intonazioa joanen dén ematen eta jasotzen an modu abantailatsua (edo desabantailatsua) xedé adierazi helburuzko ironia edo sarkasmoa.

Finean, ironia eta sarkasmoa izanen dirá problematikoak an ordena sintaktiko regresiboa zatio ber arrazoiak zein jada aipatu ditugun an beste sarrera batzuk gain biraoak edo umorea, zeinen mamia ez den soilk aplikatzen an biraoak edo umorea, baizik ze antzera aplikatzen da an mintzabide bereziki expresibo guztiak nola ironia/sarkasmoa (zeintaz gorago mintzo dén Yokoi Kenji).  

Dena da, azken buruan, gauza bera: bádira zailtasun nabariak noiz adierazten eduki minimoki landuak (kin informazio-karga minimoki handia: atzerakarga informatiboa) edota noiz eduki horiek dirén bereziki expresiboak (atzerakarga expresiboa), halatan-ze, espero litekenez, bi efektu horiek elkarrekin biderkatzen dira. Gogora daigun gaur honako sarrera non aipatzen genuén justuki ironia an kontextu guzti hori:

Esamoldeak eta esaerak blogean irakurri ahal dugu ondokoa (ez dut aurkitu nork idatzi duen):
Erregistro ez-formalerako ezinbestekoak ditugu esamoldeak, hizkuntzari bizitasuna emango badiogu; eta metaforak, konparazioak, ironia, hiperboleaerabiltzen dira horiek sortzeko.

Inguruko hizkuntzen eragina handia denez, askotan erdal esamoldeek euskarazkoak ordezkatzen dituzte, gazteen artean bereziki, adierazkorragoak direla iritzita [Esamoldeak eta esaerak bloga]
Hala registro formalen nola informalean inportanteak dira esapide idiomatikoak, baina informalean dudarik gabe bihurtzen dirá ezinbesteko. Eta hor, dioskue goragoko aipuan, askotan erdal esamoldeek euskarazkoak ordezkatzen dituzte, gazteen artean bereziki, adierazkorragoak direla iritzita.

Eta gauza da ze, berdin nola, oro har, ulergarritasunaren aldetik hobe izaten dén esaldi bukaeran kokatzea informazio rhematikoena, ezustekoena edo xehetuena (normalean azpiosagarri sintaktikoki aski sakona), zein hobeki deskodifikatuko den noiz hartarako bidea ondo prestatu dugun kin informazio referentzial gutxio rhematikoa (normalean sujetua, aditza eta osagarri ez hain sakonak); era berean ere, expresibitatearen aldetik hobe izaten da esaldi bukaeran kokatzea zati expresiboena, zein den horixe non jarri nahi genukén indar edo intonazio expresibo berezi eta esanguratsuena (agresibitatea, umorea, ironia...), halan ze, bukaera horretan, aurreko bidea ondo prestatuta eta beste interferentzietatik libre, ahal dezagun exprésatu eta intérpretatu gure azken intentzioa an modu ondo abantailatsua.

Hori dela ta:
  • Alde batetik, sintaxi burulenak izanen dirá, oro har, bai informazionalki eta baita expresiboki ere potenteagoak, izan ere defektuz uzten baitituzte bukaeran esaldiko azpiosagarri sakonenak, zein izaten baitira mezuaren gako informazional eta expresiboak, zeinen zerbitzura osatu baita esaldi osoa.
  • Bestaldetik, esapide burulehenak eurak ere izanen dirá, oro har, efektiboagoak ze esapide buruazkenak (esan nahi baita kasu honetan expresiboagoak edo adierazkorragoak), zeren bukaerarako utzi ohi dute hitz expresibo gakoa, zein, posizio horretan, expresatu eta interpretatu ahalko da askoz modu emankorragoan ezi posizio aurreratuago batean, non inkluso bere ulermena bera egon ahal den kolokan.
Horregatik, oro har, esapide idiomatiko burulehenak izaten dirá adierazkorragoak eta landuagoak zein euskararen esapide buruazkenak, eta hori ez da iritzi bat nola beste edozein iritzi, baizik ideia teorikoki eta enpirikoki ondo fundamentatua, areago, dá ideia bat teorikoki eta enpirikoki hobeki fundamentatua zeinda beste edozein azalpen alternatibo, eta hori da gehiago ze iritzi bat, dá zientzia.

Hor aipatzen genituén an ber taldea:

agresibitatea, umorea, ironia...

Eta sarkasmoa, zein dén ironia-klase bat, berdin sartzen dá an esfera on expresio intonatibo aberatsa, askea eta efektiboa, eta antzera nola umorea edo hizkera zatarra, gelditzen da ondo oztopatua eta indargabetua noiz erábili sintaxi buruazkena (zenbat-eta buruazkenago, gehiago). [2562] [>>>]