Altube (1951). "Neri ala iruditurik..." (edo nóla egin naturalki saio garatzaileak zatio arrazoi komunikatiboak)

Amaitzen genuén herenegungoa esánez:

Jakina, proposamenak egin ahal dirá an modu teorikoa edo baita an modu praktikoa ere: alegia erábiliz baliabide proposatu hori an textu real bat, nola egin bide zuén Seber Altube-k berak.

Azken puntu horretaz, gaurkoan gogoratu nahi genuke nóla Seber Altube-k probatzen zituén estruktura berritzaileak an textu realak noiz egoki iruditzen zitzaion zatio arrazoi komunikatiboak (Neri ala iruditurik..., ikus [236]):

Esakun ori, ola bukatuta, ¿ezta motx-zamar gelditzen? Neri ala iruditurik' olako esakun luze bi, urrengo oik bezela asi ta bukatu izan ditut:

        a) «(Eztu ori esan), EZPEREN, au...ori...ta bestea BAIZIK» [EG.1-12,47]

        b) »(Estu ori esan), BAIZIK-ETA, au...ori ...ta bestea BAIZIK» [EG, 8:10,19.]
[Altube, 1951]

Gure ustetan ez zen izan saio garatzaile bakarra, nola genioén an:

• [306] Seber Altuberen sen garatzaile sintaktikoa 

Eta zér esaten didazue gáin ondorengo esaldia ganik Altube? (Altube, 1959:54):

¿Nola ez, baldin perla ori gordetzen duan maskorrik gogorrena, koskolik zaillena, euskera bera dutelarik? [Altube, "Euskaltzaindiari" an Euskera, 4. libk., 1959:54]

Nik dakidala, hori da lehen aldia non erabiltzen dén "baldin" prepositiboa afinda aurkéztu perpaus bat non ematen den "-larik" atzizkia ordezta "ba-" partikula baldintzatzailea (Orotariko euskal hiztegian behintzat ez dut aurkitu halako erabilerarik).

Gauza da ze Altube, puntu konkretu horretan, saiatu zen ematen aurrerapausu bat, eta, hala eginez, eman zigún guztioi lezio bat zein ez genuken ahaztu behar. Izan ere, hala eginez, Altube ari zitzaigun erakusten nóla garatzen diren hizkuntzak.

Ez zen, gainera, aurreneko aldia noiz Altube-k egiten zituén halako saio garatzaile praktikoak: gogoratu "Altube (1950): beste harribitxi bat", non Altube-k berak erabilí zuén "baizik" pre eta postpositiboa, biak batera:

Idazleen izenik eztet aitatuko, ori ezpaita nere egitekoa, baizik-eta, idazle guziok, erderak eraginda agertu oi ditugun idatz-jokera txarretzaz, elkar argitu ta kontu araztea baizik. [Altube, 1950, "Erderakadarik txarrenak II", Euzko Gogoa, 9-10 zenbakiak]

Antzera nola genioen an sarrera hori, ez da dudarik ezen Altube-ren saio garatzaile horiek dirá nola harribitxiak zek erákutsi bidea.

Bai, Altube ari zitzigun erakusten nóla garatzen diren hizkuntzak. [2637] [>>>]