Garro (2025): "... mala-letxea..."

 Atzokoan hasten ginen honela:

Atzokoan (ikus ere herenegungoa) mintzo ginén zehazki gain komunikazio linguistikoa an zinema japoniarra, baina bide beretik doa kultura liguistiko japoniar osoa, zein dén aurkitzen berdin baldintzatua zatio euren (eta denon) eredu sintaktiko regresibo zurruna. Bitartean, argentinarrek ondo gozatzen duté euren (eta denon) sintaxi progresiboa:

Hizkuntza erreal bat dute, edozer adierazteko, lanabes kutxa handi eta zabal batekin: ironia, sarkasmoa, mala-letxea, samurtasuna. Abanikoa ez zaie inoiz amaitzen. [Garro, Berria, 2025]

Hor aipatzen dirá adibidez ironia eta sarkasmoa,...

... eta jarraian, Garro-k ongi aipatzen dú mala-letxea, zein dén, esan gabe doa, beste arlo komunikatibo...

... bereziki expresibo horietako bat non oso inportantea den zéin ordenatan jasotzen dugún informazio minimoki konplexu eta intonatiboki landu bat, zeren horren arabera egoki (edo desegoki) eman eta jaso ahalko dirá expresio potentzialki landuak, zeinen edukia eta intonazioa joanen dén ematen eta jasotzen an modu abantailatsua (edo desabantailatsua) ki adierazi helburuzko...

mala-letxea. Arlo horretaz zertxobait gogoratzen genuén jada atzo an #328 baina gaur gehiago zentratu nahi genuke gure fokua gain hizkuntza japoniarra, non, hantxe genioenez, (ia) ez den existitzen hizkera zatar minimoki landurik, bitártean eta, kontraste handian, argentinarrek gozatzen dutén abaniko expresibo bat hain emankorra zein etengabe harrituko/hunkituko/ukituko gaitun (horixe da bere helburua). Hartara, gogora ekarri nahi genuke beste sarrera hau, non Tanaka kirolari japoniarra mintzo den burúz egoera zehatza on hizkera zatarra an japoniar hizkuntza:

• [2513] Bergen (2016): "Being curse-less has consquences. It affects the things you can do with the language -the work you can do with words. So Japanese speakers who want to swear have to look elsewhere."

Genioén herenegun:

Duela egun batzuk, Atxaga mintzo zen erántzunez ki Roberto Moso, nok galdetzen zion, gutxi gorabehera (kendu duté grabazio zehatza, baina honako hitz hauek izan zirén gutxi gorabehera) ea euskarak bá ote zuen zerbait faltan edo sobran, zeren debate hori bázen hortik zehar, eta adibide modura, Moso-k jarri zituén hizkera zatarra eta hizkera landua, justuki an bi muturrak on gabezia horiek: mutur kolokialena eta mutur landuena.

Hortaz, eta mintzatuz zehazki burúz hizkera zatarra, an mutur komunikatibo kolokialena, gogora daigún ondorengo orrialdea on gure "Sintaxi buruazkenaren etengabeko efektu sotil eta ezkutuak" (EHU, 2019:309-325, eta EHU-k zuzendua), non jasotzen genuén ondoko hitzak on Benjamin Bergen (2016):

But there's reportedly no real equivalent to the class of english words we consider profanity; ( ... ) Being curse-less has consquences. It affects the things you can do with the language -the work you can do with words. So Japanese speakers who want to swear have to look elsewhere. [Bergen, 2016:23-24]

Bai, hizkera zatarrik ez izateak báditu ondorioak (Being curse-less has consquences).

Gainera, hizkera zatarra transversala da, esan nahi baita ze ondo integratzen da an (ia) edozein bestelako kontextu hiperexpresibo (nola dén umorea edo are laguntasunezko giroa) xedé (dela/delarik) gatzozpindu emaitza finala. Horretaz amaitzen genuén ondoko sarrera hau: 

• [2520] Hitz-ordenak ez du soilik baldintzatzen mezuaren ulermen informatiboa, baizik ere bere expresibitatea

... Gure aldetik ez gara sartzen an efektuak zein komunikazio-modu konkretu batek izan ahal dituén gain hiztunaren ongizate fisiko edo animikoa, ez da gure helburua: izan ere, guretzat nahikoa baita esan ahal izatea ze hizkera-modu horrek ahalbidetzen dú komunikazio hobeagoa eta adaptatuagoa ki intentzio komunikatiboak eta expresiboak on erabiltzailea an modu gutxio baldintzatua, eta zentzu horretan askeagoa, hobeagoa. Eta komunikazio hobea berez da helburu bat, helburu humano oinarrizkoenetakoa gainera.

Gainera, hizkera zatarra izan ahal da modu askotakoa, izan ahal da berez informatiboagoa edo gutxio informatiboa (informazioa ere eman ahal da bidéz hizkera ondo zatarra), sortzaileagoa edo gutxio sortzailea, konplexuagoa edo gutxio konplexua, transversalagoa edo berezituagoa, kariñosoagoa edo gutxio kariñosoa, katartikoagoa edo gutxio katartikoa, adaptatuagoa ki egoera konkretu bakoitza edo gutxio adaptatua, hizkera zatarra izan ahal da expresio gogorra, baina berdin integratu ahal da an expresio umoristikoa, bilakatuz divertigarria. 

Azken buruan, hizkera zatarra konsideratu ahal da beste registro komunikatibo bat, zeinekin kontatu ahal dirén txisteak kin informazio sinple edo konplexua ere, zeinekin rapeatu ahal den (akaso emánez informazio konplexua), zeinekin oihukatu ahal diren mezu expresiboak, zeinekin gatzozpindu ahal dén berdin lan-batzar bat nola ere lagunartekoa, baldin hala nahi bada (eta, jakina, registro hori existitzen bada). 

Personalki, egoerarik ezustekoenetan ere entzun dugu nóla erabiltzen den hizkera zatarra kin normalitate osoa bilátuz sinpleki expresibitate berezi bat an textuinguru ez bereziki katartikoak, baizik sinpleki expresiboak, non informazio bat eman nahi den baina ondo atondua kin hizkera transversal bat, akaso oso lotua kin umorea ere (hau ere transversala eta ondo atondua eta are elikatua kin elementu ondo expresiboak, zein izan ahal diren zatarrak edo ez). 

Hari hiperexpresibo horren kontrako muturrean izanen genuké hizkera informatibo hiperneutroa, zeinen exponente nagusia izanen litzakén hizkera periodistiko neutroena, eta dakigunez, hor ere, hitz-ordenak guztiz baldintzatzen dú diskursoa.

Bai, holaxe da. [2856] [>>>]