igandea, urria 12, 2025

Aditz-forma sinpleagoak: "jat → ballat (= balitzat)", "jatzu → ballatzu (= balitzazu)", "jako → ballako (= balitzako)", "jaku → ballaku (= balitzaku)",... (Oñati)

Pasatuz berriro ki gaia on aukerako aditz sinpleagoak, zein tenporalki utzi genuen an #2582, gogora daigun hango taulatxo hau:

Hortaz, gogoratzen dugú atzoko adizkiak:

jat → jatan → balitzat → litzat (aldaera: litzakit)

jatzu → jatzun → balitzazu → litzazu (ald.: litzakizu)

jako → jakon → balitzako → litzako (ald.: litzakio)

jaku → jakun → balitzaku → litzaku (ald.: litzakigu) 

jatzue → jatzuen → balitzazue → litzazue (ald.: litzakizue)

jake → jaken → balitzake → litzake (ald.: litzakie)

Denak ere erabilgarri kin objetu singularrak eta pluralak. Deus ez berririk azpin eguzkia.

Eta denak ere berdinak an baldintza-ondorioak (salbu, jakina, an "ba-" partikula: balitzat → litzat). 

Gaurkoan esan nahi genuke ze baldintzetan ere existitzen dira forma sinpleagoak, non oso akoplatzen dirén orainaldiko formak. Ikus Oñatiko erabilera hauek ("Oñatiko euskeria", 2014, ganik Roberto Altuna, Kepa Elortza, Koldo Zumalde): 

nondik adaptatuko genituzke honako formak:

jat → jatan → ballat (= balitzat)

jatzu → jatzun → ballatzu (= balitzazu)

jako → jakon → ballako (= balitzako)

jaku → jakun → ballaku (= balitzaku) 

jatzue → jatzuen → ballatzue (= balitzazue)

jake → jaken → ballake (= balitzake)

Esan nahi baita:

jat → ballat

jatzu → ballatzu

jako → ballako

jaku → ballaku 

jatzue  ballatzue

jake → ballake

Sinple-sinple, eta euskara hutsa. [2874] [>>>]

2 Comments:

Blogger Unknown said...

Galdera: noraino dira erabili NOR-NORI-NORK, NOR-NORK edo NOR-NORI an dialekto guztiak kin egungo legeak? Alegia, ez al da puztu euskal aditzen ideia hau? Izango zen interesgarria, entzutea nola zuten hitz egiten euskaldun petoak, hau da, euskaldun gabe alfabetatuak, gabe estudiatu dotrina, ta zeinek erabiltzen zuten euskara kin helburu bakarra: komunikazioa. Agian joko beharko genun atzera urte asko, agian mende batzuk. Dena dela, nik uste hartuko genula sorpresa handiak. Alegia, gatik kontzeptua "euskara zuzena" egin dira, ziurrenik, aldaketa franko handiak.

igandea, urria 12, 2025 1:06:00 PM  
Blogger Josu Lavin said...

Ascoc ez dute j eta ll berheizten ahozcoan!

igandea, urria 12, 2025 8:34:00 PM  

Argitaratu iruzkina

<< Home