asteartea, azaroa 04, 2025

Zuloaga/Ariztimuño (2023), bigarren arazoa: Ez, arazo grafikoa ez da aurkitzen an ñ "eŕaukon", arazo grafikoa aurkitzen da an "Sorioneku/Sorioneke", zeinen "r" iberiko hori ez den tipikoki interpretatzen nola euskararen "r" sinplea

Itzuliz ki Irulegiko epigrafea, gogora gaitezen ze ari ginen komentatzen Zuloaga/Ariztimuño-k (2023), egindako objezioak respektu interpretazioa on "eŕaukon". Ikusi dugunez, autore horiek euren lehen objezioan aritzen ziren gain kontu sintaktiko bat, eta gaur, euren bigarrenean (ikus #2890) arituko jaku gain kontu grafiko bat, erlazionatua kin gure hitz horren interpretazio fonetikoa (an "Sobre la lengua de la mano de Irulegi: apuntes y conjeturas"):

En el plano gráfico, para que eŕaukon se relacione con *eradun, deberíamos aceptar que hay algún error gráfico; en concreto, el uso de <ŕ> por <r>: para que la forma correspondiese a *eradun, necesitaríamos el mismo signo que observamos en Sorioneku/Sorioneke (...). [Zuloaga/Ariztimuño, 2023:575]

Baina, aurreko sarrera batzutan aztertu dugunez (ikus beheragoko #2882 eta haren ondokoak), ez dago arazo grafikorik an "eŕaukon" hori, zeinen "ŕ" iberikoa normaltasunez interpretatuko litzakén fonetikoki nola euskararen "r" sinplea (ŕ hori aurkitzen da an "eŕaukon" eta "akaŕi"). Ez, arazoa, esan nahi baita arazo grafikoa, ez da aurkitzen an "eŕaukon", arazo grafikoa aurkitzen da an "Sorioneku/Sorioneke", zeinen "r" iberiko hori ez den tipikoki euskararen "r" sinplea. Puntu horretaz, gogora daigun sarrera hau (eta baita #2883 eta #2884):

Hortaz, existitzen da adostasuna respektu nóla transkribatu Irulegiko epigrafeko azken hitza (ikus #2877, #2878, #2879, #2880), hau dá:

zein hain zuzen ere transkribatuko litzakén nola "eŕaukon". Orain aztertu behar dugú transkripzio horren interpretazio fonetikoa, ikusiz, hasteko, nóla interpretatu fonetikoki ŕ transkribatu hori. Hartara, ikus daigun zér esaten digun José A. Correa-k an bere "La lengua ibérica" (1994):

Si se tiene en cuenta que en el alfabeto grecoibérico es rho (transcr. ŕ) el signo que corresponde a levantino ŕ y rho con trazo diacrítico (transcr. r) a levantino r, y que en la variante celtibérica sólo se utiliza ŕ (el celtibérico solo conoce una vibrante), se puede pensar que, en ibérico, ŕ representa el fonema no marcado, lo que parece reforzarse estadísticamente, pues está bastante más documentado que r. [Correa, 1994:273]

Beherago ikusten dugunez, grekeraren rho ez-markatua:

dá korresponditzen kin iberikoaren r diakritikoa:
nola ikusi ahal dugún an Wikipedia-ko irudi hau: 

Kontua da ze rho horren interpretazio fonetikoa (rho gabén diakritikoa) dá nola euskararen r sinplea, hau dá:

  • eraukon

halan ze Correa-k dioenez (ikus titulua), pensatzekoa da ze en ibérico, ŕ representa el fonema no marcado,..., alegia euskararen r sinplea.

Errepikatzen dugu: azaldu-beharra aurkitzen da an "Sorioneku/Sorioneke", zeinen "r" grafiko iberiko hori ez den tipikoki interpretatzen nola euskararen "r" sinplea, eta ez an "eŕaukon", zeinen "ŕ" iberiko grafiko hori normaltasunez interpretatuko litzakén fonetikoki nola euskararen "r" sinplea (bide batez, hori da ber ŕ zein den aurkitzen an "akaŕi", non, berdin ere, ez den arazo grafikorik aráuz gure interpretazioa). [2897] [>>>]