larunbata, martxoa 11, 2023

'sagar, e-ni da' → 'en-e sagar da'

Genioén atzo mintzátuz gain sorrera te "ene" posesiboa:

Horren harian, gure"e" partikula atxiki zitekén ki izenordeak nola "nor > e-nor", haiei emanez kutsu indeterminatu-indefinitu bat an zentzuren bat. Esan nahi baita ze, bide beretik eta adibidez, ber partikula hori lotu zitzaiokén ki bestelako izenordainak nola "ni" osátuz "e-ni", zeinen hasierako erabilera bat izan zitekén:

eni da (= nire(a)(k) d(ir)a)

hola adieraziz edozer edo edonor zein nola edo hala egon liteken lotua ki "ni", esan nahi baita ze "eni" izan zitekén "ni" horren hedadura indeterminatu-indefinitu bat non kabituko zirén gaurko "nire" guztiak.

Beraz, analisi horren arabera, "e" partikularen aplikazio genitiboa hasiko zén prepositiboki an esaldi oso sinpleak non izenak izanen zirén oso kontextualak.

Oso kontextualak izanki, izen horiek eman zitezkén edo ez:

  • eni da [OV]
  • eni da sagar [OVS] (ez da oraindik artikulurik)
  • sagar, eni da [SOV]

erábiliz esakera oso sinpleak. Hari horri segika, "e-ni" posesibo independente hori akaso berez (jarrai-ki arau fonologiko zirkunstantzial konkretuak) bilaka zitekén "e-ne", non azken "e" hori ez zen izanen baizik lehengo "i " hura, orain "e" bihurtua, baina gabé esangura genitiboa. Kasu horretan soilik beharko zén reinterpretazio aski direkto bat noiz "e-ne" lotzen hasi zen kin bere ondoko izena an esaera jada konplexuagoak nola:

  • en-e sagar da

non, diogunez, azken "-e" hori reinterpretatuko zén nola "en-e" kin "e" genitibo postpositiboa.

Azpimarratu daigun ze "e-ni > e-ne" bilakaera fonetikoa (eta ondoko reinterpretazioa) ez da beharrezkoa, zeren zuzenean ere, azken "-e" genitibo hori sinpleki dislokatu zitekén (has zitekén erabiltzen) postpositiboki abiatuz ti "e-ni" eta emánez "en-e":

  • en-e sagar.
hola lótuz elementu posesiboa eta bere ondoko izena bidéz tarteko nexu bat (an "en-e" sagar"). Eta horrelaxe analizatzen da gaur egun posesibo zahar hori, nahiz gure analisian, estruktura hori izanen litzakén produktuá ti dislokazio postpositiboa te partikula genitibo bat zein jaio zén prepositiboa ("e"), halan ze posesibo konkretu horretan gure "e" hori agertuko zén bi aldiz, bata prepositiboa (fosildua) eta bestea postpositiboa (operatiboa), an "e-n-e" harribitxia. [1926] [>>>]

Etiketak:

1 Comments:

Blogger Josu Lavin said...

nehor, nehon, nehoiz, nehola... ere baditugu.

larunbata, martxoa 11, 2023 10:23:00 AM  

Argitaratu iruzkina

<< Home