Greenberg-en printzipio semantikoa (1978) versus Behaghel-en printzipio digestiboa (1909): printzipio semantikoa gailentzen da

Zioen atzo Bittor Hidalgo-k, nori eskertu nahi diogún bere komentario ondo interesgarria:

Bada beste 'joera/lege' garrantzitsu bat nahiko unibertsala dirudikeena, nahiz hizkuntza indo-europarrentzakoa aipatua izan: «osagai handiagoen jarraitze legea»-edo («Das Gesetz der wachsenden Glieder») izenez ezagutzen dena, 'law of increasing members’ ingelesez, eta Behaghelek lehenengoz 1909an postulatua (‘Beziehungen zwischen Umfang und Reihenfolge von Satzgliedern’: Indogermanische Forschungen 25, 1909, S. 110–142). Itxuraz kontrakoa lirudike, baina ez da hala, bi 'legeek' bi fenomeno desberdin islatu nahi dituzketen neurrian...

Bai, alde batetik daukagú Greenberg-en printzipioa zeinen arabera zenbakietan favoretuko litzaké ordena bat non kantitate handiagoak kokatuko lirakén lehenago zein txikiagoak ("the order larger + smaller"):

There is evidently a cognitive principle involved in the favoring of the order larger + smaller. If I express a large number, say 10,253 in the order 10,000; 200; 50; 3; the very first element gives me a reasonably close approximation to the final result, and every successive item gives a further approximation. The opposite order leaves the hearer in the dark till the last item is reached. [Greenberg 1978]

eta bestetik dugú Behaghel-en legea on osagai gerota handiagoak ("law of increasing members", baita ezaguna nola Panini-ren legea), zeinen arabera egonen litzakén joera bat ki kokatu osagai laburragoak lehenago zein handiagoak an sekuentziak on osagai sintaktikoki-berdinak (normalki lotuak bidéz "eta", "edo" edo juxtaposizioa):

In 1909, in reliance of linguistic material coming from a few dozens of world's languages, Otto Behaghel formulated a law which he called the law of increasing terms. It says that an order of constituents in fixed phrases containing equal elements is subject to a certain regularity, the shorter constituent precedes the longer one in general (their length is determined by the number of syllables). [M. Ruszkowski burúz Behaghel-en legea an "An attempt at statistical verification of Behaghel's linguistic law", 2015]

Bi printzipio hauek lirudiketé kontrajarriak, baina, nola dioen Bittor-ek, ez da hala, zeren referitzen dirén ki aspektu ezberdinak on aipatutako sekuentziak:

• Greenberg-en legea fijatzen da an aspektu semantikoa on osagai partzialak zerrendatuak an zenbaki bat, adieraziz ze aurrena kokatzen dirén osagaiak zein daudén semantikoki hurbilagoak ki kantitate finala (hots, aurrena handiena), bitárten osagai numerikoki gutxio-esanguratsuak kokatuko dirén gero.

• Aldiz, Behaghel fokalizatzen da an osagaien luzera fisikoa, neurtua an silabak, zein dén beste kontu bat, kontu ez-semantiko bat, zeini guk deituko geniokén kontu digestiboa (gogoratu "Arazo guztiak joan ohi dirá batera" eta "Lanean beti dabiltza printzipio komunikatibo-prozesatibo berberak, hala nola ere arazo berberak (hartuz forma ezberdinak), zein akaso laburbildu ahal dirén an hitz bakar bat: "atzerakarga"").

Eta gauza da ze printzipio semantikoa gailentzen da gain printzipio digestiboa. [2454] [>>>]