Non daude arazo funtzionalak?

Gilenek jarraitzen du:

Euskal aditza matematikoa da, oso logikoa, eta denbora laburrean ikas daiteke ahalegin relativoki txikia eginda. Konparatu bestela espainolezko aditz irregularren elemeniarekin. Zergatik ez duzue aldarrikatzen horiek ere sinplifikatzeko? Edo ez ote duzue problemarik aditz espainolekin?

Nik orriotan edo nire artikuluetan jorratutako ildoak ez dira ezertan ere lokalak, baizik guztiz orokorrak, eta hortaz aplikagarriak ki realitate linguistiko guztiak, hasi ti japoniera eta bukatu an inglesa, pasatuz gaindi gaztelania edo euskara. Beste kontu bat da zér egin an hizkuntza bakoitza, kontuan hartuz bere arazo partikularrak, bere zirkustantzia partikularrak...

Zehazki, eta mintzatuz gain verboak eta euren paper zentrala an estruktura informatiboa, gauza da ze aditza dá mezuen parte estrategiko bat, referentziala, oinarrizkoa, zein optimoki eta oro har egon beharko litzaken kokatua arten subjektua eta parte rematikoena (SVO) afin lagundu interpretatzen azken parte hori, zeintara zuzendu beharko litzaké estruktura guztia. Zeren aditza, rematikoa izaten bada ere, ez da izaten esaldiaren helburua, baizik pasabide zentral-estrategiko bat, zein, bere funtzioa ondo beteta, komeniko litzake zeharkatzea ahalik eta lasterren eta erakustaldirik gabe.

Erakustaldiak ez dira egin behar an aditzak, baizik an expresio aberats, fluitu eta potentea ondo zuzendua ki... festa finala. Esan nahi baita ze, sintaxia SVO izanda ere, hobe baldin aditza laburra eta sinplea bada, hizkuntza guztietan ere, baina aditza bukaeran egonda, eta deslekuan beraz, presioa are da handiagoa, eta askoz hobe baldin arin-arina bada. Horixe da ildoa zein den aplikagarria ki hizkuntza guztiak.

Orain, zéin hizkuntzatan daude kexu serioak buruz funtzionalitatea e zenbait aditz laguntzaile? Euskaran ezta? Gainera, daukagu ze euskaran bertan bádaude aukerak edo mekanismoak zeinekin evitatu arazoak (batzutan aisa, bestetan landuz euskararen mekanismoak), eta hortaz, bultzatu beharko da an norabidea ki landu potentzialitate horiek, sakonduz an, adibidez, aukera ki eliditu laguntzailea, aukera ki ez eman flexio datiboa, aukera ki ez eman pluralak (jakina, bide beretik jarraitu liteke emanez beste aukera batzuk ere). Aukerak, aukerak, aukerak... zeren behar dira aukerak. Non dago arazoa? Arazo bakarra dá... 

Gaztelanian ordea, aditzak izaten dirá oro har laburrak eta ez dute ematen arazo funtzional berezirik, haruntzago-ze zenbait forma irregular asistematiko zeintzako Gaztelaniaren Akademiak eman beharko luké aukera regularra ere: anduve eta andé. Hala ere, gaztelaniaren irregulartasun gehien-gehienak, asko eta asko izanda ere, dirá oso superfizialak eta irrelevanteak ti ikuspuntua e funtzionalitatea: yo juego vs yo jogo, yo duermo vs yo dormo, durmiendo vs dormiendo: ez dute ematen batere arazo funtzionalik, eskura izaten baita aukera erraza ki eman antzeko forma regularra.

Ez, ez dago arazo sakonik an gaztelaniaren aditza, salbu detaile oso superfizialak eta diogunez irrelevanteak funtzionalki. Beste adibide baterako, "nor-nori-nork", "nork-nor" eta "nor-nori" esamoldeak oso dira regularrak eta arazobakoak, salbu berriro detaile superfizialak nola leismoa, zein, bide batez esanda, RAEk jada onartu duen:

me gustarías
me traerías las cosas
me llevarías

Alderantziz gertatzen da euskaran, non justuki halako flexioetan aurkitzen dira arazo gehienak, zein, gainera, ez diren superfizialak, baizik askoz serioagoak, hala nola honako hau:

dezazun vs diezazun

Lehenengoa dá "zuk hura" bitartén bigarrena "hark zuri", non "i" horrek ez du iragartzen ondoko datiboa, "e", baizik gerokoa, "zu", zein ez da orain referitzen i subjektu aktiboa.

Eta irregularitateak askoz haruntzago doaz, izan ere euskal aditz batuak erabiltzen ditú lau laguntzaile ezberdin: izan, *edin, *edun eta *ezan, bakoitzak bere flexio diferenteak dituela, kin estruktura morfologiko kontrajarriak adibidez arten orainaldia eta iragana, kin pluralgile diferenteak (-zki-, -tza-, -it-), hikamoldea...

zatzaizkidaten dá "nor-nori" zuek niri vs zintzaketedan dá "nor-nork" nik-zuek

Non daude arazo funtzionalak? [⇶]