Ez al da, finean, hizkuntzalaritza ofiziala (edo ortodoxoa) hizkuntzalaritzarik fantastikoena?

Honela hasten zuén Blanca Urgell-ek bere atzoko zutabea an Berria (2020-7-15):

XIX. mendean hizkuntzalaritza ofizialak lehenagoko mendeetan erdigunean egondako gaietako asko baztertu zituen, hala nola, giza-hizkuntzaren jatorria, hizkuntza unibertsala, eta abar. Bazterketa horrek eragin positiboa izan du ordutik hona alorrak izan duen garapen itzelean, hizkuntzalariak ulertu eta azaldu zitzaketen gaietan zentratu zirelako.

Eragin negatiboa ere izan du, ostera, La linguistique fantastique liburuan (1985) Sylvain Aurouxek-eta agerian jarri dutenez, hizkuntzalaritzak tradizioaren parte hori —Hizkuntzalaritza fantastikoa— barregarri utzi eta zientziaren esparru zilegitik bota baitu oraintsu arte, hizkuntzaren «alkimia» balitz bezala. [Blanca Urgell, Berria, 2020]

Horrek gogora ekarri dit ondorengo sarrera, titulatuá:

• [228] Eztabaida zientifikotik at? Hori da bide antizientifikoa

non genioén ondokoa reféritzen ki hitz batzuk on Itziar Laka:

Luistxo Fernandez-ek (an bere "Burmuina aztertuz ikasi ditugun euskararen 4 sekretu", publikatua an Sustatu, 2015-07-20) dú aiaptzen hurrengo esaldia ganik Itziar Laka hizkuntzalari chomskyar famatua:

"Eztabaida zientifikotik at utzi behar ditugu sasi-teoria horiek", esan zuen Lakak. Jomugan, Jesus Rubiok sutsuki defenditu du euskararen erreforma dago, dudarik gabe; ez dakit horrenbeste Joxe Aranzabalek eta beste batzuek defenditu duten euskara ez-esklerotikoa egiteko bideak (Irakur Sustatuko hau). [Itziar Laka]

Sasi-teoria horien arabera, sintaxi (hizkuntza) batzuk izanen zirén komunikatiboki eraginkorragoak (oro har) zeren erabiltzen dituzte estruktura sintatikoki potenteagoak. Horrek, jakina, ez dakar munduko hizkuntza guztiak ez izatea berez berdinak, izan ere denak ere bádira berez berdinak, baina gauza da ze hizkuntza (sintaxi) batzuk aurkitzen dirá an estadio teknologikoki aurreratuagoa (garatuagoa) ezi beste batzuk (esan nahi baita ze sintaxi garatuagoak ere pasatu dira ti estadio gutxiago garatuak). Berdin ere gertatzen da an edozein teknologia.

Teoria hori ez da sasi-teoria bat. Sasi-teoria bat izanen litzaké zerbait internoki inkoherentea, esan nahi baita formalki kontradiktorioa an bere terminoak edo an bere logika. Baina teoria teknologiko-garatzailean (dei deiogun horrela) ez da barruko kontraesanik eta bere logika teorikoa gardena da.

Beste alde batetik daukagú teoria sintaktikoki oroberdintzailea, zeinen arabera dena da berdin: berdin da sintaxi edo hizkuntza batean eukitzea juntagailu kopulatiboak edo ez (nola "eta" edo "edo"), berdin da hizkuntza batek (hiztun batzuek) eskura eukitzea baliabide konparatibo berezituak edo ez, berdin da eukitzea estruktura erlatibo potenteak edo ez, berdin da SVO edo OSV...

Berdin dio sintaxiaren ordenak, hizkuntzaren egiturak: guztiak prozesatzen ditugu efikazia berdinarekin. (Lakaren irakaskizuna. Ikus Luistxo Fernandezen "Burmuina aztertuz ikasi ditugun euskararen 4 sekretu", publikatua an Sustatu, 2015-07-20).

Berdin da edozer. Edozein kasutan ere, hizkuntza guztiak izanen dira berdin eraginkorrak.

Bi teoria kontrajarri daudenean, zéin gailenduko da? Ba, zientziaren ikuspuntutik, gailenduko da hura-zek lortzen du sostengu enpiriko handiena. Bide horretatik, teoria ezberdinek erakutsi beharko dituzté euren evidentziak eta argudioak afin komunitate zientifikoak (eta edozeinek) erábakí zéin teoriak duen pisu gehiago. Hori litzaké bide zientifikoa.

Bide antizientifikoa da bideá on desautorizazio gratuitoa (bistan denez, oso merkea), zeintan ez den onartu ere egiten kontrako teoria (zein, izanez ere, ez litzakén teoria ere, baizik sasi-teoria). Horixe da bideá on Itziar Laka. Bide antizientifikoa.

Zientzian erantzun behar zaié ki argudioak , zein diren benetako protagonistak, ordezta egín deskalifikazio orokorrak, hain hutsalak nola antizientifikoak. Zeren, goragoko tesiei begiratuta, ez al da, finean, hizkuntzalaritza ofiziala (edo ortodoxoa) hizkuntzalaritzarik fantastikoena? [958] [>>>]