Zinez beharko al ditugu 100 urte arrenda ulertú 'noiz + aditza'? Iruditzen zait penagarria

Sarrera honetan EHUko zuzentzaile anonimoek azaltzen zutén euren lan sintaktikoa gain "Sintaxi buruazkenaren etengabeko efektu sotil eta ezkutuak" (2019) emanez eta ondorengo hiru arrazoibideak (horiz nabarmenduak):

 

zeintarik aurreko biak jada komentatu ditugún hemen eta hemen. Zuzentzaileek emandako hirugarren arrazoia litzaké ze estrukturak nola "noiz + aditza" edo "afin + aditz subjuntiboa" ez direla erraz ulertzen:

... ez ditugu onartu zenbait egitura,... haien ulertzeko zailtaunagatik (autoreak kontrakoa badio ere)... Era horretakoak dira, besteak beste, NOIZ + ADITZA... eta AFIN + ADITZ SUBJUNTIBOA...

Egitura horien zailtasuna radikatuko litzake an izatea ezezagunak za irakurleak, halan ze:

... beharbada hemendik 100 urte barruko euskaran ulertuko dira.

Harrigarria gertatu zait gure zuzentzaile ezezagunak hain kezkatuta egotea zatio ulergarritasuna on egitura batzuk zeinen zentzua eta interpretazioa dén aski gardena. Edonola ere, duda izanez gero, edozeinek konsulta lezake Orotariko Euskal Hiztegia (zein izan beharko litzakén euskararen referentzia nagusia) eta argítu bere dudak, berdin nola egin liteke kin beste edozein estruktura edo hitz zeinen esangura konprobatu nahi den. Gainera, idazkian bertan báda ohar azaltzaile bat (nola genioen hemen) non agertzen dén adibidez "afin (eta)..." finala:

nahiz justuki "noiz + aditza" ez da explikatzen zeren bere interpretazioak ez zirudien bereziki dudagarria (eta autore honi gustatuko litzaioke bere artikuluan erabaki ahal izatea zér den dudagarria eta zér ez).

Zinez, ulergaiztasunak ez dirudi oso arrazoi sendoa, areago noiz estruktura burulehen guzti horien izateko arrazoia dén euren potentzia linguistiko-komunikatiboa, non sartzen baitá euren efizientzia eta erraztasuna ki transmititu euren esangura an momentu egokien eta expresiboena.

Harago, textua dá artikulu zientifiko bat non, gainera, egiten ari dén ikerkuntza gain sintaxia eta bere efektuak gain komunikazioa eta kultura, eta non praktikatzen ari dén (neurri batean bederen) hori lan garatzaile proaktiboa zeintaz mintzo den (ikus goragoko oharra). Galdera dá: Zinez beharko al ditugu 100 urte arrenda ulértu "noiz + aditza"? Iruditzen zait penagarria. [970] [>>>]