Kasu ergatiboa ez da baizik erraminta morfosintaktiko bat zein izan ahal da funtzionalagoa an kontextu batzuk eta gutxiago funtzionala an beste batzuk

Erramun Gerrikagoitia zúen galdetzen atzo:

Ba al dago differentziaric arten ergativoa eta inergativoa?

Oso galdera ona eta egokia, zeini saiatuko natzaio erantzuten hasiz ti ergatibitatea (bihar mintzatukó gain inergatibitatea). 

Ergatibitatea, jatorriz, dá mekanismo morfosintaktiko bat afin ezberdindu sujeto transitibo bat (zein ez den zertan izán semantikoki aktiboa) ti bere objetu transitiboa (zein ez den izan behar semantikoki inaktiboa). Gero, mekanismo horrek izan ditzaké bestelako isla sintaktikoak, baina jatorriz dá mekanismo bat zeinen funtzionalitatea dén ezin argiagoa. SOV ordenean sortu ohi da, non sujetu transitiboa eta bere objetua agertzen zaizkigún jarraian:

Mikelek euria sufritu du.

Esaldi hori transitiboa da, eta baita ergatiboa an zentzua ze bere subjetu transitiboa ("Mikelek") dá diferentziatzen ti bere objetu transitiboa ("euria") bidéz kasu ergatiboa. Beste adibide bat:

Katuak sagarra ikusi du.

Gero, gertatzen da ze aditz horietako batzuk erabil daitezke gabé objetu explizitua:

Mikelek sufritu du.

Katuak ikusten du.

non ez den objektu transitiborik, nahiz, bistan denez, jarraitzen duten izatén ergatiboak. Azken hauetan, finean, báda objetu modukorik, nahiz gelditzen dén indefinitua. Estruktura horretara heltzeko gertatu dá evoluzio bat, zein, esango nuke, oso da orokorra arten hizkuntzak: esan nahi baita ze, ez da ezer berezirik an evoluzio hori, dirá orokorpen ondo naturalak.

Horrela eta beste modu askotara (diakroniaren zirrikituak izan daitezke ia infinitu) sor daitezke irregularitateak nola:

Nik irten dut.

Nik igon dut.

Ekurra ari du.

zek, beste hizkera batzutan, beste evoluzio batez, báduten euren kide ez-ergatiboa:

Ni irten naiz.

Ni igon naiz. 

Elurra ari da.

normaltasun osoz. Gainera, esan behar da ze irregularitateak bihur daitezke regular, nola an:

Elurra ari du.

zein baita gaur egungo erabilera estandar bakarra (ez ordea, "irten dut" eta "igon dut"). 

Ez da beraz, ezer misteriotsurik an erreminta ergatiboa: beste kontu bat dirá bere propietate funtzionalak, nola dirén bere propietate diskursiboak (estruktura ez-ergatiboa dá, adibidez, diskursiboki gutxiago exigentea, irekiagoa, askeagoa) edo bere kostu erlatiboak respektu antzeko estruktura ez-ergatiboak (ikusi berri dugú ze estruktura ergatiboa izan liteké zailagoa zein ez-ergatiboa an kontextu intransitibo bat). Horretaz, mintzatuko gara aurrerago. [⇶]