Zértaz ari dira, zinez, noiz esaten duten ze "Mikelek sufritu du" inergatiboa dela?

Herenegun irakurtzen genuen nóla Ana Galarraga zientzia komunikatzaileak, deskribatuz ikerketa-lana on Gillen Martinez de la Hidalga eta bere kideak, ondokoa zioskun an bere artikulu divulgatiboa titúlatzen "Ergatiboa duten esaldi iragangaitzak, prozesatzeko zailagoak" (Elhuyar zientzia, 2019):

Ergatiboa duten esaldi iragangaitzen prozesamendua garunean zailagoa da euskaraz, ergatiborik ez dutenena baino. Inguruko hizkuntzetan, berriz, aurkakoa gertatzen da. [Ana Galarraga, Elhuyar zientzia, 2019/11/11]

Hor, Galarraga-k, islatuz autoreen planteamendua, ezin du evitatu egíten betiereko paralelismo itxuran-inozentea artén euskaran aipatutako gainkostua an ergatibo intransitiboak (respektu ez-ergatibo intransitiboak), eta inguruko hizkuntzetako alderantzizko arazoak, zein finean izanen zirén antzeko arazoak. 

Hola, irudituko litzake ze aipatutako "zailtasun horiek" sinpleki lekuz-aldatuko lirake, nahiz, azken finean, dena ere berdin-funtzionala izango baitzen (berdin diskursiboa, berdin irekia, berdin askea,...). Baina, lehenengo eta bat, inguruko hizkuntzetan (esan nahi baita: inglesa, frantsesa edo gaztelania) ez da erabiltzen ergatiborik an esaldi intransitiboak, halan-ze paralelismo horrek ez du itxura oso paralelorik.

Zértaz ari dira, orduan, noiz egiten paralelismo hori? Ba, ari dira gain konparazioa artén esaldi inakusatiboak eta inergatiboak, zein bai egonen lirakén hala euskaran nola an inguruko hizkuntzak. Gogora gaitezen ze azken sarreretan ari gara mintzatzen exklusiboki burúz esaldi intransitiboak (edo iragangaitzak), zeintan bereiziko lirakén bi azpimultzo: intransitibo inakusatiboak eta intransitibo inergatiboak ("Ergatiboa duten esaldi iragangaitzak, prozesatzeko zailagoak", 2019):

[Gillen Martinez de la Hidalgak] Azaldu duenez, bi esaldi-mota konparatu nahi izan dituzte. Alde batetik daude esaldi iragankorrak (egile bat eta gai bat dute; adibidez, Mirenek Jon ikusi du), eta, bestetik, iragangaitzak. Euskaraz, bi eratako markaketa dute azken horiek: Mikel erori da, eta Mikelek sufritu du (ergatiboa) dira bakoitzaren adibide bana. 

Gertuko beste hizkuntzetan, hala nola ingelesez eta gaztelaniaz, ez dago bereizketarik esaldi iragangaitzetan, Mikel berdin geratzen da kasu batean zein bestean. Hortaz, normalean zaku berean sartu izan dira, baina hizkuntzalari batzuek bitan sailkatzen dituzte.

Teknikoki, ez-akusatiboak eta ez-ergatiboak deitzen zaie. Lehenengoetan argumentu nagusia gaia da, ez egilea (Mikel erori da), eta bestetan egilea nabarmentzen da (Mikelek sufritu du).

[Ana Galarraga an "Ergatiboa duten esaldi iragangaitzak, prozesatzeko zailagoak", 2019)

Baina, "Mikelek sufritu du" horretan, semantikoki, Mikel ez litzake egilea on sufrimendua (baizik, kontrara, izanen litzake sujetu pazientea on sufrimendu bat zein sortuko zitzaion zatio arrazoi indefinituak). Hortaz, zértaz ari dira, zinez, noiz esaten duten ze "Mikelek sufritu du" inergatiboa dela? [1064] [>>>]