ostirala, urria 15, 2021

Berber (Chaouia): ... non sintaxia bihurtu dén mixtoa, baina oso probableki etórriz ti VSO eta bilákatuz gerota SVOagoa

Herenengun genúen aipatzen nóla Dryer-ek, behin-eta zehaztu mundu zabaleko 13 sintaxi mixto zeintan ezin liteken erabaki oinarrizko ordena bat arten VSO eta SVO, zúen komentatzen hau:

A number of the Type 2 languages [gure 13 sintaxi mixto horiek] occur in genealogical groups that also contain VSO languages, such as Berber, Semitic, and various subgroups of Austronesian.

Puntu horretaz, atzo ikusten genuen nóla sintaxi horietako bat (Syrian Arabic: No dominant order) koka litekén an marko diakronikoa e mugimendu orokorrago bat ti VSO ki SVO, halan-ze interpreta liteke ze sintaxi mixto hori dátor ti VSO an norabidea ki SVO, nola beste sintaxi arabiarrek egin duten (salbu arau formala, genioenez oinarritua an arabe klasikoa). Gaur ohartuko gatzaio ki beste sintaxi bat: "Berber (Chaouia): No dominant order", zein orobat koka daikegu an marko diakroniko bat kin bere (proto)ordena, nondik derivatuko (etorriko) lirake egungo ordenak.

Bilátuz an Wikipedia aurkituko dugu ze ...

Berber hizkuntzak VSO osagaiak dituzte, nahiz eta SVO ere aurkitu daitekeen.

Hor, hasteko, eta konforme kin Greenberg-en 6. universal lingusitikoa (ikus hemen), nabari zaigu SVO ordena alternatiboa ere, biziki erráztuz harako transizioa baldin nahiago balitz (gainera, bai VSO bai SVO izaten dirá prepositiboak, esan nahi baita estrukturalki oso antzekoak, areago erráztuz edozein transizio, alde batera zein bestera). Baina, ikus daigun zér dioskun Dryer-ek an bere atlasa e estruktura sintaktikoak gain hitz-ordena an berber hizkuntzak:

Ikusten dugunez, gaur egun agertzen zaizkigu lau berber: horietatik bi VSO, nagusiki jarráiki (proto)ordena zein egokitzen zaién ki berber hizkuntzak (goragoko VSO), baina báda sintaxi horietako bat zein dén bihurtu SVO (Rifeko amazigera) eta beste bat, zeintaz ari garen (Chaouia), non sintaxia bihurtu dén mixtoa, baina oso probableki etórriz ti VSO eta bilákatuz gerota SVOagoa. []