igandea, urria 10, 2021

Aipaturiko estadio hibrido eta inkonsistente horrek izan ditzake anitz aurpegi, eta hor, akaso, kabitu liteke euskara klasikoa, ...

Zioén Txopik atzo:

Nik dut uste ze orain dela 150 urteko Euskara zela geyo SVO ezen gaur egun. Azken urteotan hasi gara "zuzen" idazten ta hitz egiten, ta honek du ekarri egoera nahasia ta txiroa. Lana on Arana, Azkue, Altube, Txillardegi ta abar, du eman bere fruitua, fruitu pozointsua. Asmo ona ez da izaten aski. [Txopi]

Genioén hemen:

Bilatzen ari gara kasu linguistikoak non, hasiera batean, daukagu estruktura konsistenteki prepositibo bat à la gaztelania (hor [ia] ez dago kasu sintaktikorik ezta postposiziorik, aditzak sistematikoki doáz aurre euren osagarriak, perpaus erlatiboak doaz atze euren aurrekariak...); non gerora, hizkuntza, berez eta presio berezirik gabe, doan pasatzen a estruktura hibrido eta inkonsistente bat (hor elkarbiziko dira kasuak edo/ta postposizoak kin preposizioak, aditzak joan daitezke atze edota aurre euren osagarriak, perpaus erlatiboak joan daitezke atze edota aurre euren osagarriak...); eta non, atzenean, berez eta presio berezirik gabe ere, iristen baita estruktura konsistenteki postpositibo bat à la japoniera (hor ez da egonen [ia] baliabiabide prepositiborik, aditzak sistematikoki doáz atze euren osagarriak, perpaus erlatiboak doáz aurre euren atzekariak...). Holakorik nekez gertatuko da azpi behar linguistiko konplexuak; non ordena burulehenak markatzen du diferentzia funtzional ondo esanguratsua.

Aipaturiko estadio hibrido eta inkonsistente horrek izan ditzake anitz aurpegi, eta hor, akaso, kabitu liteke euskara klasikoa, non aditzak joan daitezke atze edo aurre euren osagarriak, non perpaus erlatiboak doaz atze edo aurre euren aurrekariak, non elkarbizitzen baitira kasuak edota postposizoak kin baliabide prepositiboak, zein euskararen kasuan aski urriak baitziren.

Estadio hibrido horretan, baldintza arruntetan, hiztunek bilatuko dute bidea buruz garapena (bide hau ez da inola ere zuzenekoa, zeren egon daitezke problema estruktural sendoak); baina, bide horretan hasita ere, gerta daitezke salbuespenezko egoerak eta faktoreak (nola euskararen kasuan) ze lortzen ahal duten ezen desibili daitezen horiek pausu komunikatiboki aurrerakoiak (nahiz inkonsistenteak) zein, akaso soilik baitziren literaturan emanak. Beraz, euskara izan daiteke kasu bat non oso salbuespenezko baldintzek eragin baitute ezen praktikoki desager daitezen ti hizkuntza estandarra hain aurrerapen handiak nola izan daitezke aditz aurreratuak edota baliabide erlatibo prepositiboak nola "zein", konparatibo hain erabilgarriak nola "ezi", edo baliabide final hain interesgarriak nola "afin" (hala ere, euskara ondo biziko bada, lehenago edo beranduago joango dira aditzak aurreratzen, joango dira biderkatzen esaldi erlatibo prepositibo errazki-kategarriak, joango da handitzen baliabide prepositiboen altxorra).

Bistan da, "duda"-egoera hibrido, inkonsistente, problematiko eta inkluso kontradiktorio horretan behar dá, bereziki, perspektiba egokia afin ez oztopatu (eta ahal bada erraztu) bidea. Eta hor dago koska.
Bai, oso inportantea da perspektiba egokia ganikan erantzule linguistiko nagusiak afin antzeman norántza doan bidea, esan nahi baita bide bakarra (ikus sarrera hau). []

Etiketak: