ostirala, maiatza 27, 2022

Leizarraga (1571): "Eta spazio hura zen luze seiogei eta bortz urrhets." edo "Eta zen han berean konpainia bat seiogei personaren ingurukorik."

 Atzokoan genioen ze:

Normalean, halako zenbaki hogeitar altuxeak agertuko dira an hizkuntzak non erabili dirén sistema numeriko vigesimalak, nola frantsesean, baina agertuko dirá gerota gutxiago:

French also has many traces of vigesimal counting. The number 80 is "four twenties" (quatre-vingts) in modern French, and until the seventeenth century other multiples of twenty were in regular use. Six-vingts (6 x 20 = 120) can be found in Molière's Le Bourgeois Gentilhomme (...); the seventeenth-century corps of the sargeants of the city of Paris, who numbered 220 in all, was known as the Corps des Onze-Vingts (11 x 20), and the hospital, originally built by Louis XI to house 300 blind veteran soldiers, was an still is called the Hôpital des Quince-Vingts (15 x 20 = 300). [Ifrah, 1994:38]
Egun, halako kantitate hogeitar handixeak (handiago 100) frantsesez soilik agertuko dira nola zantzuak ti sistema hogeitar zahar eta zaharkitu bat zein iraganean zen askoz produktiboagoa.

Frantsesean sistema hogeitarra egon zén "in regular use" artio mende XVII, eta XVI.enean euskaran ere normaltasunez erabiltzen ei zén sistema vigesimala artio kantitateak nola "amarogei", gutxienez:

XVI. mende horretan aurkitzen ditugú honako erabilerak te Leizarraga (1571):

Eta spazio hura zen luze seiogei eta bortz urrhets. Decl ã 6v. Eta zen han berean konpainia bat seiogei personaren ingurukorik. "Six vingts" . Act 1, 15 [OEH]
non dauzkágun "seiogei eta bortz" eta "seiogei".