larunbata, apirila 13, 2024

Eta zergátik evitatu eta are baztertu behar genituzke halako adjetiboak nola "preventibo", aditzetik eratorriak ere?

Amaitzen genuén orain dela gutxiko sarrera bat esánez:

..., bádirudi ze halako derivatu abstraktiboak [bukatuak an "-mendu",...] ederki valoratzen zirén an 1978, halan ze halako izenak atereak ti aditzak bidéz derivazio zaharra bezain berria oraindik konsideratzen zirén izen aberasgarriak zeinekin lortzen zirén derivatu abstraktibo ondo interesgarriak za findu gure expresioa (berdin gertatzen zen kin adjetiboak nola "abstraktibo" hori ere: gertatzen zirén aberasgarriak).

Gaur egun, ordea, evitatu behar al ditugu aditzetiko nominalizazioak (nola "suposatu → suposamendu (suposamen)", "balizkatu → balizkamendu (balizkamen)", ...)?

Bai, gaur egun bádirudi ze evitatu behar genituzke aditzetiko izenak zeren bultzatzen baitute ezinezko izen-konplementazioa. Baina, bide beretik, bádirudi ze evitatu eta are baztertu behar genituzke halako adjetiboak nola "preventibo" aditzetikoa ere. Zergátik? 

Zeren apárte bihurtu euren burua izen hutsa (adibidez aditz-izen bat bihurtuko dá izen hutsa), derrigor eskátuz ezinezko izen-konplementazioa (non funtsezkoa baita preposizioen jokoa: ikus 2325, 2326), halako adjetiboek eskatu ohi dituzte adjetibo-konplementazio gehigarria ere: izan ere, adjetibo horiek derivatzen dirá ti aditzak zeinen aditz-konplementazioa bihurtu ahal dá adjetibo-konplementazioa, non, berriro ere, funtsezkoa izanen dén preposizioen jokoa (antzera nola an aditzetiko izenak).

Honela mintzo da Juan Garzia burúz nominalizazio-adjetiboak nola "preventivo" (aditzetikoa) edo "cautelar" (ez baita aditzetiko adjetiboa):

 ... adjektibo horiek euskaraz eskura edukitzeak arazoa biderkatzea besterik ez bailekarkiguke. [Juan Garzia, 1997:496]
Ez da esan beharrik ze referitzen da ki arazo sintaktiko buruazkena. [2327] [>>>]