larunbata, iraila 14, 2024

Hain naturalki nola gero behar komunikatiboek eskatuko dituzté era guztietako aukera burulehen kateagarriak (rekursibo-funtzionalak), jarraituak, irekiak, potenteak,... esan nahi baitá VO prepositiboak.

Mintzo ginén atzo burúz sintaxien hasiera buruazken natural bat, abiatuz ti komunikazio gestuala, zentratua an objetu konkretuak (zein lehenetsiko zirén aurrén osagai abstraktuagoak) an giro oso kontextual bat, oso hurbilekoa, non, gainera, mezuak izanen zirén oso sinpleak (hasiera baita), hala nola ere burúz norabide sintaktiko evolutibo orokor bat bilátuz aukera komunikatibo potenteagoak:

... joera/norabide horrek bilatzen dú oinarrizko ordena orohar-efizienteena eta orohar-efektiboena (azpi baldintza orokorrak), non informazioa ordenatzen dén abiatuz ti elementu tipikoki thematikoenak, laburrenak eta prosodikoki gutxien markatuenak eta amaituz an elementu rhematikoenak, konplexuenak eta prosodikoki markatuenak

Ordena horrek sortzen ditú propietate diskursibo oso interesgarriak nola dirén irekitasun diskursiboa, progresio informatiboa, edo koherentzia informatibo-expresiboa, zein den oinarrizkoa ki prestatu interpretazio abantailatsuena on mezuko informazio klavea, zein dén informazio rhematikoena, ahalbidetuz ere aukera expresibo askoz zabalagoa eta egokiagoa, eta laburrean esanda, ahalbidetuz komunikazio aberatsagoa, potenteagoa, efizienteagoa eta efektiboagoa.

Arazoa da ze sintaxiaren abiapuntu naturalaOV postpositiboa (sorrerak arazotsuak dira), eta evoluzioa ez dela izaten kasu honetan hain erraza, baizik askoz gutxio erraza zein evoluzioa an ordena on binomio juxtaposatuak, zein aldatu eta finkatu ahal den ondo errazki (elementu juxtaposatuen ordena aisa aldatu ahal da, bitárten postposizioen aukera prepositiboak ez diren askotan hain errazki lortzen, nahiz evoluzio hori ez den zértan izan hain zaila ere, eta batzuetan izan ahal dá ondo erraza). Edonola ere,  joera dá norabide berekoa, islatuz ber joera komunikatibo universalak.

eta aipatu dugularik ordena buruazkenaren hasierako naturaltasun hori (zein bihurtzen doán oztopo noiz baldintza komunikatiboak konplexuagotzen diren), gogoratu nahi genuke ondorengo sarrera titúlatzen:

Atzo ikusten genuenez, Maurits & Griffiths-ek (2014) ziotén ondorengoa noiz saiatu azaltzen zergátik SOV izanen litzaken hain maizkoa an aintzinako garaiak:

In light of other results showing a preference for SOV in improvised gestural communication, it seems likely that there is something special about SOV.  [Maurits & Griffiths. 2014]

Bai, komunikazio gestuala, kontextualtasuna eta konkretutasuna dirá hiru elementu zein zaizkigun agertzen guztiz uztartuak, eta zek, oso pensatzekoa denez, izanen zutén paper ia determinantea an (aintzinako eta hasierako) sorrerá on sintaxi OV buruazkenak. Horretaz mintzo ginen an gure "Buruz hizkuntzen garapen sintaktiko-diskursivoa" (2014):

Halaber, hemen, idatzi dugu:

Bádirudi ze hizkuntza (edo hizkuntzak) ezerezetik sortzean nagusitzen da ordena buruazkena (SOV pospositiboa, edo inkluso OVS pospositiboa) gain SVO burulehena. Horretarako batu egiten dirá gutxienez bi faktore (ikus ere "Evoluzio sintaktikoak bilatzen dú optimizazio (edo maximizazio) komunikatiboa"):

  • Alde batetik, sorrera horretan, aurrena sortuko zirén elementu konkretuagoak, seinalagarriagoak, objetibagarriagoak (nola objetuak, eta ez edozein objetu baizik soilik objetu konkretuak, seinalagarriak), zein izanen liraké nola oinarria zeinen gainean sortuko ziren elementu abstraktuagoak, eta horregatik zailagoak ki sortu ti ezereza
  • Bestetik, sorrera horretan komunikazioa litzaké oso kontextuala, askotan nahastua kin keinuak, halan ze mezuak ez lukete behar estrategia komunikatibo berezirik, esan nahi baita ze mezuak izanen ziren oso sinple, oso eliptiko, eta bereziki zentratuak an objetua (askotan ez zen besterik beharko, soilik objetua: beste guztia, nolabait, izanen zén haren osagarri opzionala, baldin behar bazen). 
Eta nahizta oinarrizko estrategia komunikatibo buruazken hori ez izán teknikoki potentea azpi baldintza orokorrak, sintaxi hori joan liteke osatzen eta finkatzen (ikus an "Sintaxigintzaren norabide komunikativoa", 2015:183-184)
Bai, batera doaz konkretutasuna, kontextualtasuna eta komunikazio gestuala eráginez hasierako lehentasun orokor bat aldé sintaxi OV buruazkena. Naturalki.

Bai, hain naturalki nola gero behar komunikatiboek eskatuko dituzté era guztietako aukera burulehen kateagarriak (rekursibo-funtzionalak), jarraituak, irekiak, potenteak,... esan nahi baitá VO prepositiboak. [2481] [>>>]