osteguna, urtarrila 16, 2025

Pello Esnal (1997): "Anduk bere liburutegira jo behar, erdal testuaren bila. Platonen testua aurkitu, irakurri eta orduan ulertu."

Irakurtzen genuén atzo:

Da realitatea ze jendeari kostatzen zaio asko irakurtzea euskaraz. Naiz irakasle ta noiz ikasleak behar dute leitu an euskara, ritmoa da motela ta irregular; ta gainera, egiten dira akats ugari. Orokorrean, nuke esango ze ez da gozatzen kin irakurketa. Ez dut daturik baina behaketa hutsez ahal da egiaztatu. Ez dut esango ze dutela leitzen ongi an gaztelera, baina zalantza gabe da beste gauza.

Ikus daigun realitate horren beste alde bat, gogoratuz ondoko sarrera:

Jarraituz kin aipuak buruzki zailtasuna noiz irákurri euskal textuak, Pello Esnal-ek honela amaitzen zuen bere atzokoa:
Andu Lertxundirena da bigarrena. Alaba etorri zaio unibertsitatetik, Platonen testu baten iruzkina egiten lagunduko al dion esanez. Platonen testua euskaraz. Alabak ulertzen ez. Aitak ere ez. Anduk bere liburutegira jo behar, erdal testuaren bila. Platonen testua aurkitu, irakurri eta orduan ulertu. Eta alabari aditzera eman. Eta alabak orduan:“ Aita, zertan ari gara?”. [Pello Esnal, "Helduen alfabetatzea eta euskalduntzea", 1997]
Eta esan behar dut ze iruditzen zait ezin galdera hobeagoa: Zértan ari gara?

Zinez galdera perfektua: zértan ari gara?

Ba, ari gara baztertzen hainbat tresna linguistiko zein jada existitzen diren an euskara eta zein behar diren. Eta, horrekin batera, ari gara mespretxatzen euskararen tradizio garatzailea noiz dén beharrezkoen. Labur esanda, ari gara barrén ezbidea ordezta joán barrén garabideak. [2605]