Zoritxarrez, Euskaltzaindia-ren indarra ez datza an bere sensibilitate funtzionala: "zergapetu" versus "zergatu"

Sintaxia da esparru zentrala non bilatu behar dirén aterabideak ki oraingo egoera itogarria, baina bádira beste arlo batzuk zein joan behar dirén revisatzen eta fintzen, hala nola nagusiki adizkiak edota lexikoa. Azken honetaz, ikusten genuén atzo eta herenegun nóla Berria egunkarian erabiltzen zén "zergapetu" aditza an:

"EBk 26.000 milioi euroren inportazioak zergapetuta erantzungo dio AEBei"

bitárten guk erabiltzen genuén "zergatu", silaba bat laburragoa eta, gure ustez, neutroagoa ere.

• Alde batetik, "zergatu" laburragoa da, eta gogoratu behar dugu zé inportantea dén lexiko laburra noiz erábili sintaxi buru-azkena (unitate uztargarriak ahalik-eta laburrenak izan daitezen).

• Bestalde, "zergatu" izanen zén sinpleki nola "zerga ezarri", bitárten "zergapetu" aditzak balioko luke nola "zerga pean ezarri", zein bihurtzen dén pittin bat redundantea gabén beharrik (nahikoa dá "zerga ezarri"), eta ondorioz, pittin bat markatuagoa, gutxio neutroa.  

Gainera, bi aldaera horiek agertzen dira an OEH, elkarri referentzia eginez:

baina soilik "zergapetu" agertzen da an EH (hiztegi ofiziala):

Behin EH-n aukeratuta, praktikoki soilik erabiliko dá "zergapetu" luzeagoa, redundantetxoagoa, eta markatuxeagoa. 

Gure ustetan, biak egon beharko lirake aukeragarri, eta batzuetan "zergapetu" forma izanen litzaké egokiago, nola gertátu adibidez an goragoko OEHko adibidea:

Erkietan gurena, orain zergapetua!

non azpimarratu nahi dén zergaren zama zeintaz erabiltzailea kexu den; baina gehienetan nahikoa izanen litzaké "zergatu" arinagoa, gainera aberástuz lexikoa kin aukera motzagoak eta matizatuagoak. Zoritxarrez, Euskaltzaindia-ren indarra ez datza an bere sensibilitate funtzionala. [2664]