XK1: Kintanak zor digu azalpen (serio) bat

Mezu hau (XK1) da lehenengoa an serie bat zeintan erantzungó ki Xabier Kintana. Kintanak dio:

Mila esker zure mezuengatik. Sintaxiaren beste posibilitateak aipatzen dituzu. Horiek, jakina, infinituak izan daitezke, baina kontua da hizkuntza bakoitzak, bere eboluzio propioaren aribidean, horietako batzuk bereganatu eta hobetsi dituela. Eta horiek gertatu dira, besteak beste, bere nortasunaren ezaugarri linguistiko propio.

Hasteko, esan dezadan ze pozgarria da ikustea nola Kintana-k erabiltzen duén eboluzio hitza ki adiérazi hizkuntza baten aldaketa-multzoa gáindi denbora. Hitz horrek kokatzen gaitu an marko kontzeptual bat egoki eta amankomuna.

Baina, jakina, evoluzio linguistiko hori tratatzean, hizkuntzalari batek (hots, zientifiko batek) esan beharko liguke zeozer gehiago ze Pernando-k.

Erabiliz abstrakzio-gradu handixeagoa ze Kintana-k erabilitakoa, esan ahal dugu ze, adibidez, hóriek posibilitateak ki ordénatu sujetua, objetua eta aditza ez dira infinituak, baizik 6: SOV, SVO, VSO, VOS, OVS eta OSV. Kontua da ze 6 ordena horietan existitzen dira hizkuntza realak, halan ze, Kintana-en esanetan, 6 ordena horietan gordeko zirén hizkuntza real horien ezaugarri propioak, euren nortasunaren ezaugarri, zein izanen lirakén berdin aukeragarri, berdin gomendagarri, berdin komunikatibo, berdin funtzional eta, esan dezagun, berdin... inofensibo.

Hala balitz, espero genuke ze munduko hizkuntzak aleatorioki banatuta egonen zirela an goragoko 6 hitz-ordena horiek, halan ze, berdin nola gertatzen den noiz asko-askotan jaurtitzen dugún dado bat, espero genuke antzeko maiztasuna an ordena bakoitza. Jakina, horrek ez liguke ziurtatuko ze Kintana-ren ikuskera egiazkoa denik, baina ikuskera horrek izanen zuén aldeko evidentzia bat, sostengu enpiriko bat, zein, edozein kasutan ere, aztertu beharko litzakén xehekiago.

Baina, aitzitik, Kintana-ren ikuskera hori derrigor jarri beharko genuke dudatan baldin realitateak eskainiko baligu egoera bat non ordena batzuk erakusten dutén oso maiztasun handia, bitárten beste batzuk erákutsi oso maiztasun txikia, areago baldin kasuren batean izanen balitz ia nulua. Horrek ere ez liguke ziurtatuko Kintana-ren ikuskera faltsua denik, baina hizkuntzen banaketa esanguratsuki apartatuko balitz ti banaketa uniformea, duda oso handiak izan beharko genituzke respektu Kintana-ren azalpena, eta bide horretatik, hási bilatzen argudiobide bat ki ulertu horrenbesteko desberdinatasuna an banaketa hori.

Eta, zéin da realitatea? Nolákoa da banaketa reala? Realitatea da ze 6 hitz-ordena horietatik existitzen dira 2 non aurkitzen dirén oso-oso hizkuntza gutxi, eta beste 2 non dauden anitz (beste bietan batzuk bádaude, baina erlatiboki gutxi ere). Dudagabe, egoera horrek eskatzen du azalpen bat, baina Kintana-k ez du ezer azaltzen, ez du planteatu ere egiten (ez da, antza, ezer berezirik gertatzen). Kintana-rentzat, gauza da ze hizkuntza bakoitzak hobetsitako sintaxiak osatzen du hizkuntzaren nortasun propioa.

Kintana ez da saiatzen azaltzen, ez da saiatzen ulertzen, soilik saiatzen da deskribatzen (guztiz superfizialki) eta bukatu da istorioa. Kito. Akabo. Baina, hori, Kintana jauna, da zientziari eskapo egitea. [101] [>>>]