osteguna, abendua 21, 2006

Errazago instalatzen da hizkuntz barneko materiala

Nahiz-eta ez den hain arraroa ze hizkuntzek onar ditzaten baliabide sintaktikoak ti beste hizkuntza batzuk, mailegu sintaktikoa errazago instalatuko da noiz izan baita inoiz erabilia an ber hizkuntza, formalki bada ere (akaso beste erabilera batean). Kontuan har dezagun ze baliabide sintaktikoen erabilera-maiztasunak altuak izaten direla respektu bestelako hitzak, eta hortaz, baliabidea bera neurri batean "etxekoa" izateak erraztu dezake bidea.

Aurreko mezuko aipu horren jarraian, Winfred P. Lehmann hizkuntzalariak honako hau dio an bere "Syntactic Typology: Studies in the Phenomenology of Language" (1978):

One may speculate, for example, that they ("ki" perpausak) were readily adopted because of the earlier presence in Turkish of a native particle "ki" indicating attributive relationship.

Latinak ere, noiz hasi zen erabiltzen baliabide prepositibo bat afin adierazi genitiboa, ez zuen inondik mailegatu, baizik egokitu baitzuen "de" preposizioa, zein bázen lehendik ere erabiltzen an beste funtziorik. Ber gauza gertatu zen kin baliabide datiboa: "ad", zein latinak zuen egokitu ti erabilera adlatiboa.

Badirudi ze hizkuntza batean hobeto instalatzen dira bertan noizbait erabilitako baliabideak (formalki bada ere) ezenez inoiz ez erabilitakoak. Eta, pensatzekoa da ze, estrukturak mailegatzean ere, berdin gertatuko da:
Just as we assume that the Persian "ki" was favorably regarded by Turkish speakers because of their somewhat similar native pattern, we might also propose that foreign patterns are more readily adopted when comparable constructions are already found in the language. These may well be chance similarities, like "ki" in Turkish; or they could be found in residues due to incomplete change, or in patterns due to marking. Investigation of further inconsistencies in specific languages, their possible reasons, and their effects on the language will contribute greatly to our understanding of change in language.
Euskaran bádaude zenbait baliabide eta estruktura prepositibo (zein, hala ere, gehiago landu behar diran), eta horietan oinarrituaz, saiatu beharko ginake gradualki sakontzen an norabide prepositibo hori, horretarako erabiliz, ahal delarik, hizkuntz barneko materiala eta mekanismoak.

Irizpide horren arabera, eta adibidez destinatiboa emateko (destinatiboa, modu zabalean ulertua), interesgarriagoak izan daitezke baliabideak nola "xede" ézi baliabide mailegatuak nola "per" (ikus "xede" destinatiboaren adibideren bat an aurreko mezua). [97] []

Etiketak: , , , ,

8 Comments:

Blogger Erramun Gerrikagoitia said...

Observatione puntual bat eginez diodan, zeren irakurketea bait da phenomeno visual bat nola gorabehera orthographikoa, iruditzen zait egoki markatzea ezi partikulea kin azentua: ézi. Ez duelarik seinu horrek funzio phonetikorik ezpada ze visual orthographikoa.

Halan derrepentean begiak eta ondorioz zerebroak "ikusiko" du eta ere ulertuko errazago.

Berba batean gustatuz zait eta da effektivoa, effektivoagoa kommunikativoki.

osteguna, abendua 21, 2006 1:32:00 PM  
Blogger Avalanche said...

Eguberri On, Jesus, Zorionak eta Eguberri On.

La Pace Del Senior Sia Con Totos Nos!

Josu Lavin

igandea, abendua 24, 2006 4:53:00 PM  
Blogger Avalanche said...

Eguberri on,

Duela hamar urte idatzi nuen OLENTZARO poesian:

http://www.jalgi.com/olentzero/informazioa/OlentzaroLapurteraz.htm

ARREN-ETA + subjunktivoa erabili nuen:

Orai hemen nauzue, etxeko sutondoko enbor, subil egur eginikoa, zuzi phiztu iratzarria, urthe osoko bero emaile, eta gogoen phiztaile, ni nauzue bai, bizar urdin, ile urdin, jakituriaz urdinduriko eta zuek guziok buztinaz eginiko xapel gorri, begi gorri, zuen ama ere ba den gizon antzoko, zuek zeuok egin izanikoa, zuen zeuon baithan etxola jakintzazkoetan amestu gizaki on, on, on nehor ez bezalakorik; giza-gogoak bait ninduen ni eratu eta eredutu, zuek zintzatedantzat jagon, zaint eta aska, arren-eta bozkarioz gainezka jar zintzatedan.

Alfonso Irigoien adiskideari eskaini nion eta EGUNKARIAk argitaratu zuen lapurterazko poesia osoa.

Adeitsuki

Josu Lavin

astelehena, abendua 25, 2006 9:42:00 AM  
Blogger Erramun Gerrikagoitia said...

Eskerrak Bereterretxeri eta ere Josuri bere apportatione onen gatik.

Pena bat da ez aipatzea aipua exaktuki nondik hartua den nahiz-eta argi dago dela hon Lizarraga.

Honako prepositionerik onhartuko al luke Aitor Egia Beti-?

astelehena, abendua 25, 2006 11:43:00 AM  
Blogger Jesus Rubio said...

Kaixo Erramun, Josu eta Bereterretxe:

Goiko "xede" destinatibo hori akaso uler liteke nola elipsia hon "xede (dela)" edo "xede (delarik)", eta erabil liteke bai kin aditzak eta baita kin izenak ere:

Mahai horiek ekarri ditut xede zure etxea.

Mahai horiek ekarri ditut xede etxea zeinetan bizi zaren.

Mahai horiek ekarri ditut xede amoblatzea (edo amoblatu) zure etxea.

Mahai horiek ekarri ditut xede amoblatzea (edo amoblatu) etxea zeinetan bizi zaren kin zure gurasoak.

Gainera, interesgarria da Bereterretxeren "zeren" hori, zein nik ikusten dut bitartean finala eta kausala. Edo "arren(-eta)", zeinen jatorria dirudi "arren" eskatzekoa. Gero, egon badago "amoreagatik(-eta)" edo/ta "afin(-eta)", hala nola Bereterretxek proposatutako "-tekotz ...", zein batzuetan oso aukera egokia izan daiteke.

Nik uste baliabide bakoitzak izan dezakeela bere berezitasuna, eta denen artean osatzen dutela sorta eder bezain aberatsa.

Izan dadila datorren urtea oparoa!

asteartea, abendua 26, 2006 11:30:00 AM  
Blogger Avalanche said...

Bereterretxe jaunak esan bezala, lehen lehenik valiabide prepositivo' jada existitzen direnak onartuak izan ez daitezeno, jai daukagu eta festa.

Josu Lavin
**********

asteartea, abendua 26, 2006 6:38:00 PM  
Blogger Avalanche said...

In:
http://klasikoak.armiarma.com/pdf/MonhoOlerkiak.pdf

ikusten ahal duzuenez, XIX. mendeko Salvat Monho idazleak erabili zuen ARREN + SUBJUKTIVOA:

Dezagun otoitz Jaungoikoa,
Arren gure bihotzetan
Karitate egiazkoa
Sekulatotz finka dezan,
Mundutik ilki bezain sarri
Sar gaiten baltsa handian
Bizian elgar maita-sari
Agindu zaikun glorian.

Adeitsuki

Josu Lavin

asteartea, abendua 26, 2006 6:52:00 PM  
Blogger Avalanche said...

Adiskide Bereterretxe,

Soluzio bat eta bakarra dakusat: Euskara Erkide Batua

http://euskara.wikispaces.com
http://www.blogak.com/euskara

Euskara honek bere baitan alde eta aldi orotako euskara guztiak hartzen ditu.

Aditza, lexikoa eta sintaxia finkaturik ditugu gutxienezko minimo batzuk onartuta.

Hau ez da eginkizun den projektu bat, baizik eta jada existitzen den eredu elegant bat' euskararena.

Zeuk ongi ezagutzen duzunez ez naiz gehiago luzatuko.

Orain haren alde lan egitea besterik ez daukagu, zeina ez baita gutxi izanen.

Besarkada handi bat har ezazu!

Josu Lavin

asteartea, abendua 26, 2006 7:16:00 PM  

Argitaratu iruzkina

<< Home