Mitxelena (1981): "...formas personales sintéticas de extremada complejidad..."

Zioen hemen Gilenek:

Ikus zer euskara ekonomikoa zerabilten euskara "arkaikoan" (RS), geroaldian "egin" adierazteko:

bait [badagit] = egingo dut
Bait agindua eta ezertua.
beizut [badegizut] = egingo dizut
Beizut nahi baduzu,
gaur, bihar, etzi, etzilimo, etzikaramu.
dai [dagi] = egingo du
Zaran bat dagianak bi dai.
nai [nagi] = egingo nau
Gaiztoagoak hobea nai.

Ez dakit nik ba zer hobetu dugun azken bost mendeotan.

Hor dauzkagunak dirá orainaldiko formak kin balioa e futuroa, eta bai, konkretuki horiek oso dira laburrak eta sinpleak, zeren, besteak beste, aplikatu dirá kontrakzioak:

b(ad)e(g)izut → beizut

Baina sistema sintetiko zaharra, bere osotasunean hartuta, ez ei zen, Mitxelenaren hitzetan, batere sinplea, baizik gehiago, sistema konplexu bat, zein joango zen erabiltzen gerota gutxiago aldé forma perifrastikoak, akaso jarraikiz, partzialki bederen, eredu berriak (an "Lengua común y dialectos vascos", 1981)

[Mitxelena, "Lengua común y dialectos vascos", 1981]

Mitxelena mintzo da hor buruz "formas personales sinteticas de extremada complejidad" zein joan ziren desagertzen aldé forma perifrastikoak, edo analitikoak, edo akaso esan beharko genuke analitikoagoak, zeren forma horien laguntzaile guztiek (euren artean "egin" berak) jarraitu zuten izaten ondo sintetikoak.

Bere buruari galdetzen dio Gilenek: "Ez dakit nik ba zer hobetu dugun azken bost mendeotan". Akaso muturreko konplexitate horretan bilatu beharko litzake azken arrazoia zérgatik hasi zen erabiltzen sistema berri bat, partzialki analitikoa. Antzera nola orain. Zaharrak berri. [⇶]