larunbata, azaroa 04, 2023

Fatamendi (1917): "¿zein itz esango dituzu 2 x 4-az tolestuteko, erderazko '2 por 4 = 8' esateko? Iru itz bakarrik; 'bi lau, zortzi'."

Behinda gogóratu zenbait sarrera zahar bezain berri eta esanguratsu, etor gaitezen berriro ki lehengo gaia e operazio matematikoak eta nóla joan diren garatzen euren esapideak. Genbiltzan aipátuz Fatamendi (2017), nok komentatzen zuén ondoko modua ki emán biderketak (tolesketak, multiplikazioak):

¿zein itz esango dituzu 2 x 4-az tolestuteko, erderazko 2 por 4 = 8 esateko? Iru itz bakarrik; bi lau, zortzi. [Fatamendi, 2017, ikus hemen]

Fatamendi-k proposatzen dú esapide bat non ...

... ez dago , ez bider, ez dira, ez koiztu, ez bitan bi, ez lautan bi; itz bear bearrekoak bakarrik daude. [Fatamendi, 2017]

eta esango genuke ... ez ezer, ezpada multiplikatzaitzea an lehenengo posizioa, jarraian multiplikandoa an bigarren posizioa, eta amaieran, pausa bat egindakoan (koma batez adierazia), emaitza:

Iru itz bakarrik; bi lau, zortzi. [Fatamendi, 2017]

Hola, Fatamendi-k aurkezten digú esapide multiplikatibo bat gabé batere artikulatzailerik ezpada intonazioa (gabé "bider", gabé "dira", gogoratu Lopez Mendizabal). Dioenez, hóri da bidea zein berak entzun dién i baserritar batzuk bitárten zihoazten an tren bat. 

Arazoa da ze esapide hori ez da orokorra, baizik soilik baliagarria an operazio oso sinpleak eta oso konkretuak non, gainera, intonazioak egin ahal duén bere lan artikulatzaile mugatua. Esan nahi baita ze, zoritxarrez, ez da esapide potentea (hala balitz, hobe), zein erabil liteken efektiboki azpi baldintza orokorrak. Gaurkoz nahikoa: bihar saiatuko gara gehiago komentatzen esapide hori. [>>>]