Hitz-generoa desagertuko balitz ere...

Ikus ondorengo esaldi hau:

A main effect of group [esan nahi baita diferentzia esanguratsu bat artén gaztelaniadun natiboak eta euskaldun natiboak] was observed in the grammaticality task (but not in the accuracy) indicating that Spanish grammar was more complex for Basque natives. [Molinaro et al., 2017:64]

Izan ere, Molinarok eta bestek euren artikuluan reportatzen duté nóla, behin euren ariketa elektrofisiologikoa egindakoan, zúten burutu beste bi ariketa (behavioural task edo jarduteko ariketa horietakoak, ez elektrofisiologikoak) non autore horiek saiatu zirén konparatzen gaztelaniadun natiboen eta euskaldun natiboen abilidadeak respektu gaztelaniaren hitz-generoa, horretarako erabilíz ariketa elektrofisilogikoan erabilitako hitz berberak.

Bi ariketa horietako lehenengoan, hitzak pantailan agertu, eta hiztunek zehaztu behar zuten hitz horien generoa; eta bigarrenean, hitzak eta determinante sintaktiko batzuk batera eman, eta hiztunak esan beharko zuen ea bietan generoa bat zetorren ala ez (grammaticality task). Bi ariketetan autoreek neurtu zuten zénbat denbora tardatzen zuten hiztunek erantzuten (reakzio-denbora) eta zénbat erantzun zuzen eta oker egiten zituzten (zehaztasun-ariketa).

Molinarok eta bestek bi jardun-ariketa horietan aurkitu zutén diferentzia esanguratsu bakar bat artén gaztelaniadun natiboak eta euskadun natiboak: alegia, natibo euskaldunek erabili zutén esanguratsuki denbora gehiago noiz erabakitzen ea determinantea eta izena generoan konpatibleak ziren ala ez (grammaticality task). Hauxe da Molinaroren eta besteren beste komentario bat:

... a Group effect [berriro diot: diferentzia esanguratsu bat artén gaztelaniadun natiboak eta euskaldun natiboak] emerged [...], indicating that Basque natives were slower in their judgements. [Molinaro et al., 2017:64]

Atzerapen erlatibo horren interpretazioa dá goragoko aipua, alegia ze Spanish grammar was more complex for Basque natives. Baina, esaldi hori (ere) interpretatu behar da an marko orokor egoki bat non azpimarra dezagun ze generoa ez da baizik gaztelaniaren gramatikaren detaile (funtzionalki) marginal bat zek ez du inondik inora oztopatzen euskaldun natiboen eraginkortasuna noiz komunikatzen gaztelaniaz. Inondik inora ere ez.

Esan nahi baita ze ondo ezberdindu behar dirá, alde batetik, diferentzia gramatikalák zek eragin ahal duté efektu esanguratsua gain hiztunen eraginkortasun komunikatibo erlatiboa (nola diren buruazkentasun edo burulehentasun sintaktikoa, zein baitira komunikatiboki kruzialak), eta beste alde batetik, beste diferentzia gramatikal batzuk zek ez duten eragiten efektu esanguratsurik gain eraginkortasun komunikatiboa on hiztunak (nola hitz-generoa). Ez dira inondik inora berdin.

Zeren, gaztelaniatik generoa desagertuko balitz ere, horrek ez luke sortuko batere arazo komunikatibo konparatibo esanguratsurik. Baina, kontrara, burulehentasuna galduko balitz, edo euskaran burulehentasuna irabaziko balitz ondorio komunikatiboak izanen liraké izugarri handiak. [269] [>>>]

______________________________
Irakur ere sarrera hauek
1:  Unitate sintetikoak vs analitikoak
2.: Marko orokorra: "...retrasa mucho..." (Molinaro, 2017) 
3.: Arrasto elektrofisiologikoen balio osagarria