Anjel Lertxundi eta antilingua

Gaur irakurri dugú artikulua on Anjel Lertxundi titúlatzen "Anti-lingua eta beste ele-mele batzuk" (Berria, 2018-7-1, ikus beherago), non idazle oriotarra mintzo dá, besteak beste, burúz hura zein Italo Calvino-k (1965) deitu zuén anti-lingua. Ikus adibidez Lertxundi-ren bigarren paragrafoa:

Hainbat adituk dio natura izorratzen ari garen moduan ari garela hondatzen hizkuntzak, naturaren kontrako gure jarrera suizidaren antzekoa dela nork bere hizkerarekin praktikatzen duen arreta falta. Natura bizitza salbatuko badugu, bizitzaren hizkuntzak eta hizkerak salbatu behar, eta hori egiten da hizkuntzaren dohainak defendatuz utzikeriaren atzaparretatik, burokraziaren gabineteetan pilatzen den hautsetatik, politikak eta kazetaritzak elkar elikatzen duten apastatik. Antilingua deitu zion Italo Calvinok hizkuntzaren izurrite horri. [Lertxundi, 2018]

Hor autoreak kritikatzen du nork bere hizkerarekin praktikatzen duen arreta falta, eta utzikeria, zein, antza, bereziki gertatuko litzaké an testuinguru burokratiko, politiko edo periodistikoak, eta zeinen emaitza izanen litzake antilinguá on Italo Calvino (1965).

Azaltzen saituko garenez (abibidez hurrengo bi sarreretan), gure ikuspegitik Calvino-ren antilinguak izanen lituzké erro sakonagoak ze utzikeria hutsa, baina orain gogoratu nahi genuke gure sarrera titúlatzen "Piperrik ulertu ez, baina, hala  ere, testu ona?" (2005), non aipatzen genuen nóla mintzo zen Joxerra Gartzia burúz Lertxundi-ren diskurtso publiko bat, Donostiako Kursaalean irakurria, zein, antza, ez zen ulertzen:

Gartziaren esanetan, Lertxundiren testua «oso maila onekoa» zen idatzirako, baina esateko «oso desegokia». [Joxerra Gartzia, 2005]

Calvino-ren kontzeptua aparte utzita, ez al genuke esan behar ze halako diskurso bat, esateko «oso desegokia» (esan nahi baita inulergarria), dela adibide ezin hobea tik zerbait zein zinez eta propioki deitu beharko genuké antilingua? Ez al da inulergarritasuna justukí hori gradu maximo on antikomunikazioa?

Idatzian ere, esango genuke ze Lerxundi-ren (ia) edozein idatzitan aurkituko ditugú adibide ondo antikomunikatiboak, baina, adibide baterako, ikus nonbaiten irakurritako adibide hau, zein den hasiera on "Tobacco days" (Lertxundi, 1987):

Bizkarrezurreko ziztadak sortarazi zion izerdi hotzarekin batera aspalditik erregutua zuen onarpenaren poza korapilatu zitzaion Tomaxi telefonoa hartu eta Extebanen ahots zakarra entzun zuenean bestekaldean. [Lertxundi, 1987]

Diogunez, aurrerago gehiago mintzatuko gara burúz Calvino-ren antilingua, baina bistan da ze Anjel Lertxundi-k ez duela jo behar ki burokratak, kazetariak edo politikoak arrén erakutsi adibide ezin hobeak on hizkuntza antikomunikatiboa, zein, zerbait baldin bada, justuki dá antilingua genuinoa, antihizkuntza hutsa. [309] [>>>]

_________________________________________