"an" izan daiteke "estonagarria" bezain estonagarria, lehenengo aldiz entzundakoan, baina luzera, askoz erabakiorragoa

Ikusi berri dut komentario bat (an bloga deitzén Referentziak) non XE.-k erantzuten dion ki ondorengo esaldia e-Erramun Gerrikagoitia:

"Orduan animalien regueac erantzun zuen: "Baldin jaquin izan baguenu eraiquitzen estatuac, ikusico hintuzque guizaqui asco an lehoien erpe zorrotzac"!

Baina azquen auquera hau duc gutiago hurbila ganic original grecoa nondic nic dudan traducitu. Ari nauc bide berri bila nire cautan Erroteta, ondo daquiquean lez. Besteric duc ea "bide berri hortan" bilakatzen den textua -mezua- sobera opaco eta infranqueable ulergarritasunean, nic ezetz uste.

Hauxe da komentarioa ti XE.:

Beharbada ez da textu bat "sobera opaco eta infranqueablea", baina baditu haatik bere nekeak irakurle arruntarentzat.

Funtsean, arazoa da "an" partikula, zeina irakurle euskaldun gutiz gehienek intuitiboki lotuko duten inesivo kasuarekin (etxe-AN, gure-AN, Donosti-AN, etc). Bizkitartean, zentzu inesivoa eratxikitzen badiogu hemen, esaldiak ez du zentzurik, eta hortik heldu dira preseski arazoak, ez "infranqueableac" baitezpada, baina bai irakurle eli bat estonatu eta ohiltzeko bezain patarrak.

Pozgarria da irakurtzea ze irakurle euskaldun gutiz gehienek intuitiboki lotuko dute "an" partikula kin kasu inesiboa. Hala ere,  XE.-k dio ze zentzu inesiboa eratxikitzen badiogu hor, esaldiak ez duela zentzurik. Hortaz, ulertzen dudanez, arazoa litzaké ze "an" partikula lotuko genuké kin "guizaqui asco" ordezta kin "lehoien erpe zorrotzac", eraginez halako velcro efektu bat. 

Nik, ordea, ez dut ikusten arrisku hori inondik inora (areago, justuki baliabide prepositiboak izaten dirá soluzioa ki velcro efektuak): 

• Mintzatuan, ez dago batere arazorik, argiki lotzen baita "an" kin ondorengo materiala.
• Idatzian ere ez, zeren "an" partikula hori agertzen da isolaturik, eta zerbaitekin nahastekotan izanen zén kin "han" adverbioa", nondik derivatzen den "an" (hala ere, "h"-ak argi uzten du ze dá beste "an" bat).

Jakina, estonagarria izan daiteke entzutea edo irakurtzea lehenengo aldiz "an" prepositiboa, antzera nola estonagarria izan ahal den entzutea edo irakurtzea "estonatu" aditza edo "zein" erlatiboa bera ere baldin inoiz ez badituzu entzun. Baina, behin ulertuta zér den, ez da dudarik eze "an" partikula izanen litzaké ikaragarri ona an euskal diskursoa. Antzera nola "gain", "aúrka", "aldé", "artén", "zein", "zeren" ... [355] [>>>]