osteguna, urtarrila 10, 2019

"on" da berdin osatua nola "an"

Sarrera honetan genioenez, "etxean" ez litzake baizik "etxe" + "(h)an" [ikus, adibidez: Julen Manterola, 2006: "-a euskal artikulu definituaren gainean zenbait ohar", ASJU, XL, 651-676]:
etxean = etxe + (h)an
non "(h)an" hori ez zen izanen baizik "(h)a" urrutiko erakusle zaharra + "-n" inesiboa:
(h)an = (h)a + -n
Izan ere, modu berean derivatu genezake ze:
etxeon = etxe + (h)on 
non "(h)on" hori zén izanen "(h)o" hurbileko erakusle zaharra + "-n" inesiboa:
(h)on = (h)o + -n
zein, atxikirik, gaur ere erabiltzen dugu, adibidez an:
asteon = aste (h)on = aste honetan
Eta berdin nola "(h)an" erakusle inesibo zaharrak (= orduko "hartan") emanen zuén gaurko "han" adverbioa, era berean ere guztiz naturala litzake a existentzia historikoa on adverbioá "(h)on", zeinen aldaera formala litzaké gaurko "(h)or".

"(h)on" adverbio horrek, berdin ere nola "(h)an", bidea irekiko liguke ki derivatu "on" prepositiboa an ber modua nola derivatzen genuen "an" inesiboa ere.

Orain, emanen genioke interpretazio genitiboa ki "-n" bukaera hori, hala nola ki "on" baliabidea. []

Etiketak: ,