osteguna, urtarrila 10, 2019

"on" da berdin osatua nola "an"

Sarrera honetan genioenez, "etxean" ez litzake baizik "etxe" + "(h)an" (ikus, adibidez: Julen Manterola, 2006: "-a euskal artikulu definituaren gainean zenbait ohar", ASJU, XL, 651-676):
etxean = etxe + (h)an
non "(h)an" hori ez zen izanen baizik "(h)a" urrutiko erakusle zaharra + "-n" inesiboa:
(h)an = (h)a + -n
Izan ere, modu berean derivatu genezake ze:
etxeon = etxe + (h)on 
non "(h)on" hori izanen zén "(h)o" hurbileko erakusle zaharra + "-n" inesiboa:
(h)on = (h)o + -n
zein, atxikirik, gaur ere erabiltzen dugun, adibidez an:
asteon = aste (h)on = aste honetan

Eta berdin nola "(h)an" zaharrak (= orduko "hartan") emanen zuén gaurko "han" adverbioa, era berean ere guztiz naturala litzake a-existentzia historikoa on adverbioá "(h)on", zeinen aldaera formal bat litzaké gaurko "(h)or".

"(h)on" adverbio horrek, berdin ere nola "(h)an", bidea irekiko liguke ki derivatu "on" prepositiboa (an ber modua nola derivatzen genuen "an" inesiboa ere) , zeini emanen genioke interpretazio genitiboa ("-on" postpositiboa genitiboa ere báda). [424] [>>>]

Etiketak: ,