astelehena, abendua 24, 2018

Mendebaldeko euskaran "a" erakuslea prepositibo bihurtu da: "a etxea"

Eta aipatuz berriro a artikulua e Adolfo Arejita titulatzen "Mugatzailearen erabilera: Zumarragaren gutuna (1537)" [Euskeraren iker atalak, 3; Labayru ikastegia, 1985:145]:
Baina Bizkaialdeko euskerak ez eban beste euskalkien bardin jokatu. Bizkaieraz hirugarren graduko erakusle A formak jarraituko dau, baina erakusle-mugatzaileen arteko beste bereizpide bat indartu dau: tokiz aldatzea. Erakusleak izenaren ezkerretara jarri, aldi berean izen horri eskoian mugatzailea eransten jakola, erakuslearen gradu bardineko mugatzailea, hain zuzen ere. Horrela, hiru erakusleak heldu dira mugatzaile izatera, -au, -ori, -a, pluralean forma bikoitza dalarik, -ok/-ak.

Bizkaieraz erakusleak modu honetan erabiltzen dira gaur: oneek umeok, orreek gauzok, areek gizonak, au etxeau, ori maiori, a neskatillea... Egia da sarritan, erakusle eta mugatzaileak gradu berean ipintea ez dala betetzen leku batzutako euskeran (Gernikan, Mungian...), baina beste batzutan ondo zehatz, barriz (Ondarroa, Markina...). Badirudi gero ta indar gehiago hartzen doazela au umea, ori liburua ta antzeko formak [Adolfo Arejita, 1985:146]
Hortxe dugu, beraz, "a" erakusle prepositiboa euskaran berez sortua, eta, esan gabe doa, erabiliz bere mekanismo propioa. Hortik soilik pausutxo bat da ki "a" artikulu prepositiboa, hain justu ber pausutxoa zein jada eman baitzen noiz pasatu tik "(h)a" erakusle pospostiboa ki "-a" artikulu pospostiboa. Esan nahi baita ze erabili behar da ber mekanismo propioa. Gutxi-gutxitan gertatzen da zerbait berria eguzkiaren pean. []

Etiketak: , , ,

5 Comments:

Blogger Josu Lavin said...

an a etcheac = etcheetan

idatz liteque

ana etcheac

asteazkena, abendua 26, 2018 9:30:00 PM  
Blogger Josu Lavin said...

e a etcheac = etcheetaco / etcheen
=>
ena etcheac

eta etcheetacoa?

a ena etcheac

eta etcheetacoac?

Nola?

asteazkena, abendua 26, 2018 9:36:00 PM  
Blogger Josu Lavin said...

Hau da, nola berheiz

el de las casas
eta
los de las casas

asteazkena, abendua 26, 2018 9:42:00 PM  
Blogger Josu Lavin said...

e a guiçona = ena guiçona (guiçonaren)
e a guiçonac = ena guiçonac (guiçonen)

baina nola erran guiçonarenac?

a e a guiçona = a ena guiçona (guiçonarena)

asteazkena, abendua 26, 2018 9:58:00 PM  
Blogger Josu Lavin said...

Peruren = e Peru
Perurena = a e Peru
Perurenac ?

asteazkena, abendua 26, 2018 10:01:00 PM  

Argitaratu iruzkina

<< Home