Epentesia vs kontrazioa: "lore-ontzi" > "lorontzi", "Barkole-ontzi" > "Barkolontzi"

Atzoko sarreran Erramun Gerrikagoitia-k planteatzen zuén ondorengo hau:

Munitibarco errecan non nagusiec -iguerian ondo zequitenec- eguiten guenuen igueri lekuari zeritzon barcolontzi.
Hor, seguru, sarthuric dago nola epenthesia l letrea zeren, dudagabequi, toponymoaren parteac dira barco + ontzi, barcolontzi.

Nire galdera da ze aspaldico urtheetan erabili dudala zergatic tartecatu den l letrea eta ez beste letraren bat. "Barcoontzi" hitzean tartecaturic sortu da "Barcolontzi" baina zergatic ez esateraco "barcosontzi" tartecatzen dela s letrea.

Ba al dago arrazoiric zergatic tartecatu den l eta ez beste letraren bat?

Hizkuntzen bilakabidean, printzipio inportante bat (zein ez den, halere, nagusia), dá ekonomia (printzipio nagusia dá efektibitate komunikatiboa). Ekonomiak bilatzen dú erraztasuna, eta, kasu honetan, erraztasun fonetikoa, hau dá, hitza edo hitzen konposizioa izan dadín esateko erosoagoa.

Erosotasun fonetiko hori bilatzean (printzipioz, efektibitatea galdu gabe, edo irabazita), ekonomiak batzutan gaineratzen ditú soinuak zein, printzipioz, ez ziren agertu behar, nola an kasua on epentesia edo protesia, baina bide hori salbuespenezkoa da. Normalean, esango genuke ze gehien-gehienetan, ekonomiak kentzen edo leuntzen ditú soinuak, eginez kontrazioak, lenizioak, edo bestelakoak, nola ikusten genuen an sarrera titúlatzen "Kontrazioak, lenizioak, hitz laburtuak (clipping) edo elipsiak" noiz genioén:

Dio Trask hizkuntzalariak an bere "A Dictionary of Phonetics and Phonology" (1996:92)

contraction: Any phonological process in which a word or (more commonly) a sequence of words is reduced by the removal of some internal material, possibly with the application of some further phonological processes. Paradigm cases include the reduction of I am to I'm, of she would have to she'd've, and of ever to the "poetic" e'er. The label is often applied also to more complex cases such as the (obligatory) reduction of French de le to du. [R.L. Trask, 1996:92]

Eta gauza da ze akaso "Barkolontzi" toponimo horrek ez du zerikusirik kin "barko = ontzia", ezta ere kin "ontzi = barkua", halan ze ez litzaké epentesia horko fonetismoa, baizik kontrazioa: Baina, zerén kontrazioa?

Existitzen da toponimo bat Aretxabaletan, zein dén "Barkole-iturria" (ikus hemen):

zein bihur litekén "Barkoliturri", non "barko" horrek ez luke zerikusirik kin barku = ontzi. Modu berean, bidezkoa iruditzen zaígu "Barkole-ontzi", zeinek emanen zuén "Barkolontzi", non "ontzi" horrek ez zukeen zerikusirik kin ezein barku, baizik ze adieraziko lukén justuki putzu moduko bat, non, bestalde, posible izango zen igeri egitea, nola Erramun-ek zehazten digun.

Nóla pasatuko litzake tikan "Barkole-ontzi" ki "Barkolontzi"?  Ba, berdin nola pasatzen dén ti "lore-ontzi" ki "lorontzi": kontrazioa eginez. [778] [>>>]