larunbata, apirila 25, 2020

'nator < ni da tor' eta 'nakar < ni da kar' finean ber OV estruktura

Bukatzen zuén Gilenek bere hemengo komentarioa honela:
Bestalde, orainaldiko "izan" laguntzailedunak (objektu zuzenik gabeak) eta orainaldikoak ez diren guztiak SV(O) dira:

noa
gagozkio
genekartzan
genekarzkizun
bazeneki
lekuske
...
Has gaitezen kin lehenengo biak: "noa" eta "gagozkio", zein diren, oso posibleki, zaharrenak. Gauza da ze, euskara zahar hartan, egungo subjektu intransitibo eta objektu transitiboek jasotzen bide zutén ber tratamendu sintaktiko eta diskursiboa, berdin ziren, bat eta bera, ez ziren ezertan ere diferente (adibideetan erabiliko ditugú "tor" erro intransitibo gardena, eta "kar" transitiboa, berdin gardena ere):
ur da tor. ("ur" subjektu intransitiboa)
ur da kar. ("ur" objektu transitiboa)
Esan nahi baita ze, hasiera sinple hartan, berdin zen SV nola OV, biak ere finean OV. Eta berdin nola:
ur da.
izanen genuké:
ni da. ("ni" subjektu intransitiboa)
eta:
ni da tor > nator (edo, berdin, "noa")
ni da kar > nakar.
non "nator", "noa" edo "nakar" erakusten duté ber estruktura sintaktikoa, finean OV. Eta berdin errepikatzen da estruktura an "gagozkio" eta "dakarzkio":
gu da go tza ki ogagozkio
sagar da kar tza ki o > sagar dakarzkio
non biei berdin gehitu zaie:
  • "tza > z" referitua ki pluraritatea e subjektu-objektua (kantitate-adverbio moduko bat, zein berdin erabiltzen da kin oraingo subjektu intransitiboak nola kin oraingo objektu transitiboak). 
  • "(k)i" partikula zaharra, eta "o" referente indirektua ("o" horrek balioko luke nola "hori")
Nolabait esan, "noa" eta "gagozkio" estruktura horietan ez zen konsideratzen inolako subjekturik, baizik soilik objektu modukoak, an OV estruktura. []

Etiketak: ,

5 Comments:

Blogger Josu Lavin said...

Euscal verboa simplifica liteque haguitz:

IZAN
Presentea: a
Preteritoa: en
EDIN
Presentea: adi
Preteritoa: edin
UKAN
Presentea: au
Preteritoa: euen
EZAN
Presentea: aça
Preteritoa: eçan
ETHORRI
Presentea: athor
Preteritoa: ethorren
IBILI
Presentea: abil
Preteritoa: ebilen

Persona eta numero guztietaraco formac dirade.

Euscaldunizatione azcarra eguiteco ere valioco luque systema honec.

larunbata, apirila 25, 2020 12:56:00 PM  
Blogger Josu Lavin said...

IÇAN aditzean forma ossoagoac içan litezque:

Presentea: ça
Preteritoa: cen

bait, en, ela... normalqui lot litezque adizqui guztiequin.

athor:
baitathor, baathor, athorren, athorrela, athorrenean, athorrelaric....

larunbata, apirila 25, 2020 2:05:00 PM  
Blogger Josu Lavin said...

Hobequi laburrena

a => ala, an, baita baa, anean...
en => ela, en, baiten, baen, enean...

NORI ez nuque sarthuco mementocotz:

aio, eion
aquio, equion,
auquio, euquion
açaio, eçaion
athorquio, ethorquion
abilquio, ebilquion
etc.

larunbata, apirila 25, 2020 2:19:00 PM  
Blogger Josu Lavin said...

EKARRI
akar
ekarren

IKUSSI
akus
ekussen

ERAMAN
arama
eraman

CALCULATU aguian ere honelacoac:
acalcula
ecalculan

CONTATU
aconta
acontan

etc.

igandea, apirila 26, 2020 9:39:00 PM  
Blogger Josu Lavin said...

acontan => econtan

igandea, apirila 26, 2020 9:40:00 PM  

Argitaratu iruzkina

<< Home