asteazkena, martxoa 17, 2021

Unitate intonatiboak definitu ohi dira ingurú azentu bat, bitartean-ze unitate fonikoak dirá diskurso-zatiak arten pausak

Diozu, Bittor, hemen:

2. Aipatzen dituzun guztiak uste dut direla pertinenteak IUen inguru. Baina diozu amaieran: “eta bestalde, pausak ere egon litezke barné unitate intonatiboak”. Eta ez dut uste hala denik, pausa huts edo beteak direlako hain zuzen IUen arteko muga markatzaile argienak: Pausa bat baldin badago, albo bakoitzera dago IU desberdin bat, hiztunak hala ebaki duelako –zernahirengatik–, eta mezu hartzaileak hala deskodetuko duelako (nahiz agian honen ondorio izan, hiztunaren esaldia ezin dela hor amaitu eta beharko lukeela segida ‘logiko’ bat, predikazioa amaitutzat eman ahal izan dadin). Ha.d. mezu hartzaileak mezu emaileak ematen dizkion giltza / pista guztiak aprobetxatuko ditu haren mezua deskodetzeko, bai eta ere ‘hasiera faltsuak, ustekabeko etenak...
Modu ezberdinetan definitu daitezké (definitu dirá) intonazio-unitateak, halan-ze komeniko litzake argitzea zértaz ari garen noiz erabilí terminu hori, eta batez ere euren erlazioa kin unitate fonikoak.

Unitate intonatiboak definitzean, ideia zentrala izaten dá intonazioa, eta zehazkiagó azentu zentral bat zeinen inguruan giratzen da unitate intonatiboa. Azentu gehiago ere egon daitezke an unitate intonatiboa (adibidez azentuak e unitate ritmiko-semantikoak), baina ez hain nabariak nola azentu intonatibo nagusi hori. Pausak ez dira nahitaezkoak, ez hasieran ezta bukaeran ere, eta  diogunez, elementu zentrala dá azentu toniko bat markátuz ardatza e unitatea. Bestalde, ez dateke duda handirik buruz zér diren unitate fonikoak: zehazki, hóriek diskurso-zatiak zein emititzen diren arten bi pausa.

Batzutan ez da erraza asmatzen nón hasten den unitate intonatibo bat (nón amaitzen den aurrekoa), bitartean-ze askoz errazagoa izaten da egitea zatiketa fonikoak. Baina gauza da ze, diskursoa produzitzean, egiten dirá pausak zeinen helburua ez den intonatiboa, eta zeinen arteko elementuak izan ahal dirá atonoak, zeren intonatiboki (melodikoki) integratu nahi dira barné unitate intonatibo bat zeinen azentu tonikoa etorriko den geroago (edo etorri den lehenago). Adibidez har daigun ondorengo esaldia:

La lláve está en tu garáge.

non genuken unitate intonatibo bat zeinen azentu zentrala egongo litzaké an azken unitate ritmiko-semantikoa: "en tu garáge". Baina batek egin lezáke ondorengo pausa foniko planifikatzaile-prozesatazileak:

La lláve está en / tu / garáge

non tarteko "tu" hori dén atonoa (ari da  itxaroten bere azentu ritmiko-semantikoa an "garáge") eta, hortaz, ezin liteke izan unitate intonatibo bat jarráituz bere definizio azentuala. Lehenengo talde fonikoak ere ("La llave está en") ez luke galduko bere erlazio azentuala kin talde intonatibo osoa (pausak ez dira intonatiboak, baizik momentuko pausa batzuk barné unitate intonatibo bera), halan-ze bukaerako azentu nagusia ("garáge") ez litzaken aldatuko. 

Unitate intonatiboak definitu ohi dira ingurú azentu bat, bitartean-ze unitate fonikoak aurkitzen dira arten pausak, eta dudagabe, azken horiek oinarrizkoak dirá an analisia e prozesamendu linguistikoa, akaso inportanteagoak zein unitate intonatiboak. []